زندگینامه لویی ماسینیون
لویى ماسینیون Louis Massignon خاورشناس نامدار فرانسوى در سال ۲۵ ژوئیه ۱۸۸۳ در نوژان فرانسه به دنیا آمد. تحصیلات مقدماتى و دانشگاهى را در کشور خود گذراند و با زبان هاى عربى و فارسى و ترکمن و آلمانى و انگلیسى آشنا شد و در دو مؤسسه علمى «کلژ دوفرانس» و دیگرى «مؤسسه مطالعات عالیه سوربن» به تدریس اشتغال یافت. عضویت وى در بنیاد فرانسوى باستانشناسى که در قاهره بپا شده بود او را با کشورهاى اسلامى آشنا کرد و این آشنایى موجب مسافرتهایى به مصر و عراق و سوریه و ایران و الجزایر و حجاز شد.
ماسینیون سال هایى چند (از ۱۹۱۹ تا ۱۹۴۵) در کلژ دوفرانس تدریس «جامعهشناسى اسلامى» را به عهده داشت و از سال ۱۹۳۲ به بعد، موضوع «اسلامشناسى» را در «مدرسه مطالعات عالیه» نیز بر درس پیشین افزود. در طى مسافرتهایش به مشرق زمین، یکسال (۱۹۱۳) در دانشگاه قدیمى مصر به تدریس پرداخت و موضوع درس وى «تاریخ اصطلاحات فلسفى» بود. در حفاریهاى عراق براى کشف «قصر الاخیضر»، نیز حضور و مشارکت داشت. در سوریه به پژوهش درباره فرقه «نصیریه» همت گماشت و در اثر مطالعه کتاب «تذکره الاولیاء» اثر شیخ عطار، سخت به پژوهش در زندگى حسین بن منصور مشهور به حلاج دلبستگى پیدا کرد و به ایران سفر نمود و از شهر بیضا (از توابع فارس) که زادگاه حلاج بود، دیدن کرد. از آن پس محور اساسى تتبعات وى، زندگى حلاج و عرفان ایرانى بود.
لوئى ماسینیون سردبیرى «مجله جهان اسلامى» را در پاریس به عهده داشت و سپس «مجله مطالعات اسلامى» جاى آن را گرفت.
لویى ماسینیون در نوامبر ۳۱ اکتبر ۱۹۶۳) در فرانسه بدرود زندگى گفت.
آثار
از لوئى ماسینیون آثار فراوانى باقى مانده که در اینجا پارهاى از آنها را یاد مىکنیم:
۱- تفکرات در بناى اولیه تجزیه نحوى در زبان عرب.
.analyse grammaticale arabe`Reflextion Sur la stucture primitive de L
۲- بررسى ریشههاى فنى عرفان اسلامى .
.Essai sur les origines du lexique Technique de la mystique musulmane
۳- سلمان پاک و نخستین شکوفههاى معنویت اسلام در ایران.
.Islam Iranien`Salman pak et les premiers spirituelles de l
این کتاب درباره سلمان پارسى نوشته شده و دکتر على شریعتى آن را به فارسى برگردانده و دکتر عبدالرحمن بدوى نیز تحت عنوان «سلمان الفارسى و البواکیر الروحیه للاسلام فى ایران» ترجمهاى به عربى از آن به دست داده است. کتاب «سلمان پاک» پارهاى خطاهاى روشن دارد که در این مقاله ذکرى از آنها خواهیم آورد.
۴- منحنى زندگى حلاج.
martyr mystique ,Le cas de Hallaj :une vie`Etude sur courbe personnelle d .Islam`deL
این کتاب به وسیله دکتر روان فرهادى از مترجمان فاضل افغانى، به پارسى ترجمه شده است. دکتر عبدالرحمن بدوى نیز آن را با عنوان «دراسه عن المنحنى الشخصى لحیاه: حاله الحلاج الشهید الصوفى فى الاسلام» به عربى برگردانده است.
۵- مصیبت حلاج، صوفى شهید اسلام.
.Islam`martyr mystique de L ,Hallaj-passion d’Al
این کتاب را دکتر ضیاء الدین دهشیرى با عنوان «مصایب حلاج» به فارسى ترجمه کرده است.
در این کتاب و کتاب پیشین، ماسینیون شباهتى میان حلاج و مسیح علیه السلام دیده از این رو داستان حلاج را پیگیرى کرده است. در برداشتهاى وى از زندگى حلاج جاى نقد باقى است و ما در همین مقاله اشارهاى بدین امر خواهیم داشت.
۶- نیایش ابراهیم در سدوم..Abraham sur sodom`La priere d
۷- هفت خفته افسس (اصحاب کهف). .Ephese`Les sept dormants d
۸- شهر مردگان در قاهره. .La cite des morts au caire
و کتابها و مقالات دیگرى هم از ماسینیون به جاى مانده که از ذکر یکایک آنها در اینجا خوددارى مىکنیم. همین اندازه یادآور مىشویم که ماسینیون در نگارش «دائره المعارف اسلام» نیز شرکت داشته و به عنوان نمونه، مقالات «تصوف» و «قرامطه» و «حسین بن روح» در دائره المعارف، از اوست. کتاب «الطواسین» اثر حسین بن منصور حلاج را هم ماسینیون به چاپ رسانده است.
غلامحسین صدیقی از بنیانگذاران کنگره‌ی هزاره ابو علی سینا بود و هنگامی که کنگره در اردیبهشت ۱۳۳۳ در همدان تشکیل شد در زندان لشکر ۲ زرهی تهران به سر می‌برد. لویی ماسینیون از شاه اجازه گرفت تا با دکتر صدیقی در زندان ملاقات کند. این ملاقات در محیطی تاثرانگیز صورت گرفت. دو دانشمند خود را در آغوش یکدیگر افکندند و یک ساعت به گفت و گو پرداختند. در هنگام خداحافظی ماسینیون درحالی که اشک درچشم داشت به دکتر صدیقی گفت : به امید خدا به زودی آزادی خود را به دست خواهید آورد.
مراسم بزرگداشت وی در مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی در مرداد ۱۳۸۶ برگزار گشت.کاظم موسوی بجنوردی، رئیس مرکز دائرهالمعارف بزرگ اسلامی – سفیر فرانسه – پرفسورشارل هانری دوفوشه‌کور استاد ادبیات فارسی دانشگاه سوربون و مترجم دیوان حافظ به زبان فرانسه – احسان نراقی- غلام رضا اعوانی و بهمن نامور مطلق در این مراسم سخنرانی کردند.
