زندگینامه محمدولی اسدی

زندگی‌نامه مشاهیر تاریخ ما:

محمدولی خان اسدی فرزند میرزا علی اکبر بیرجندی (اسدی) در سال ۱۲۵۷ شمسی(۱) در بیرجند به دنیا آمد. وی پس از تحصیل در مدرسه معصومیه بیرجند و بهره مندی از محضر حاج شیخ محمدباقر مجتهد، در سال ۱۳۲۱ قمری به همراه محمدابراهیم علم و محمداسماعیل شوکت الملک راهی تهران شد. پس از فوت محمداسماعیل خان در سال ۱۳۲۲قمری، لقب وی به برادرش محمدابراهیم خان رسید و با فرمان حکومت به قاین بازگشت. در همین اوان محمدولی خان نیز مدیر دیوان حکومتی، مستوفی ولایت قاینات و ملقب به مصباح دیوان گردید.
محمدابراهیم خان شوکت الملک، اسدی را به پیشکاری و اداره املاک خود منصوب نمود و در دوره چهارم مجلس شورای ملی وی را به عنوان نماینده مردم بیرجند به تهران فرستاد. در تهران دارای لقب مصباح السلطنه گردید و به همراهی تیمورتاش به فعالیت در برابر سلسله قاجاریه پرداخت. در دوره های پنجم و ششم مجلس شورا در سال ۱۳۰۵شمسی با مساعدت تیمورتاش از طرف رضاشاه به سمت نیابت تولیت آستان قدس رضوی منصوب گردید و تا سال ۱۳۱۴ در این سمت باقی ماند. محمدولی اسدی در طی مدت خدمت خود خدمات ارزنده ای از قبیل توسعه شهر مشهد و ایجاد خیابان کوهسنگی ارائه نمود.
در سال ۱۳۱۴ فرمان تغییر کلاه پهلوی به کلاه شاپو و کشف حجاب بانوان توسط رضاشاه صادر شد. مردم خراسان در برابر این فرمان مقاومت نشان دادند و در مسجد گوهرشاد اجتماع نمودند. با سخنرانی های شیخ بهلول غوغایی درمسجد درگرفت که منجر به گلوله باران و کشته شدن عده بسیاری گردید. گزارش واقعه به تهران فرستاده شد و اسدی مقصر شناخته شد. هیئتی از تهران جهت رسیدگی به وضعیت و محاکمه و مجازات اسدی به مشهد رفت. رئیس هیئت، سرتیپ عباس البرز و بازجو سرهنگ آقاخان خلعتبری بود. پس از تشکیل دادگاه، اسدی به اعدام محکوم گردید و نتیجه دادرسی به تهران فرستاده شد. دادگاه تجدید نظری هم به ریاست فضل الله زاهدی تشکیل و حکم اعدام تأیید شد.
سرانجام در روز ۲۹ آذر ۱۳۱۴ حکم اعدام (علی رغم ارسال تلگرافی از سوی رضاشاه دائر بر خودداری از انجام حکم، به بهانه دیر رسیدن تلگراف) اجرا و اسدی در مشهد تیرباران شد و پیکر وی در گورستان عمومی به خاک سپرده شد. پس از اعدام اسدی خانواده وی تبعید و اموالشان تصاحب گردید.
پس از شهریور ۱۳۲۰ و روی کار آمدن محمدرضا پهلوی، فرزندان اسدی بی گناهی پدر خود را با تشکیل دادگاه مجدد ثابت کردند و جسد پدر خود را از گورستان عمومی به مقبره اختصاصی واقع در جوار حرم امام رضا (ع) انتقال دادند. پس از آن فرزندان اسدی مورد التفات محمدرضا شاه قرار گرفتند و به مقامات عالیه رسیدند.

پی نوشت:
۱- دکتر سیف الله وحیدنیا در کتاب زیر تیغ سال تولد اسدی را سال ۱۲۵۷ قمری ذکر کرده است.

فهرست منابع:
۱- ذکاء الملک فروغی و شهریور ۱۳۲۰. عاقلی، باقر.
۲- بهارستان در تاریخ و تراجم رجال قاینات و قهستان. آیتی، محمدحسین.
۳- شرح حال رجال ایران، ج ۴. بامداد، مهدی.
۴- بیرجند، نگین کویر. بهنیا، محمدرضا.
۵- زیر تیغ. وحیدنیا، سیف الله.

برگربته از http://www.iichs.org نوشته فرزانه بابایی

منبع:

• سایت مشاهیر تاریخ ما، اِنی کاظمی
• http://bashgah.net/fa/category/show/72479

تاریخ ما امیدوار است با انتشار بیوگرافی بزرگان تاریخ، قدمی در راستای بهبود وضعیت فرهنگی و حافظه تاریخی مردم کشورمان بردارد. / انی کاظمی