سرجیو مارکیونه (Sergio Marchionne) مدیر، تاجر، حسابدار، حقوق‌دان و بازرگان ایتالیایی-کانادایی بود که به‌دلیل موفقیت‌های بسیار در مقام اول مدیریت شرکت‌های خودروسازی و دیگر صنایع به شهرت جهانی دست پیدا کرد. مارکیونه در مقایسه با مدیران دیگر شرکت‌های خودروسازی، نگاه متفاوتی داشت و بارها به‌دلیل انتقاد مستقیم نسبت به‌محصولات شرکت‌های تحت مدیریت خود، مورد ستایش قرار گرفت. این مدیر پس از ۶۶ سال عمر و موفقیت‌های بسیار، با جلوگیری از سقوط برند فیات و کرایسلر و رشد قابل توجه ظرف دو سال، به ناجی صنعت خودروسازی ایتالیا و آمریکا تبدیل شد.
نگاه مدیریتی مارکیونه باعث شد تا یکی از بزرگ‌ترین گروه‌های خودروسازی جهان در سال ۲۰۱۴ شکل گیرد و چند برند زیر چتر گروه خودروسازی فیات کرایسلر (FCA) احیا شوند. این مدیر با پوشش معروف ژاکت سیاه‌رنگ خود، قبل از ورود به هیئت مدیره‌ی فیات اصلاً در صنعت خودروسازی تجربه‌ای نداشت اما سخت‌کوشی، داشتن روابط نزدیک با افراد ثروتمند و توانایی نجات دادن شرکت‌های در معرض سقوط، برای ورود او به فیات کافی بود. مارکیونه در زمان ۱۴ سال ورود خود به صنعت خودروسازی، آنقدر تغییرات و اثرگذاری‌های مثبت انجام داد که باور کردن آن برای همه مشکل است. برای درک تلاش‌های او کافی است که به‌برنامه ۵ سال آینده‌ی گروه فیات کرایسلر توجه کرد که متأسفانه عمر آن برای دیدن حاصل آن، کافی نبود.
تولد و تحصیل
سرجیو مارکیونه در ۱۷ ژوئن سال ۱۹۵۲ میلادی (۲۷ خرداد سال ۱۳۳۱ خورشیدی) در شهر کیتی (Chieti)، منطقه‌ی آبروتزو ایتالیا متولد شد. کنچزیو مارکیونه پدر سرجیو جزو نیروهای کارابینیری (Carabinieri) شبه جزیره‌ی ایستریا بود که حین خدمت با ماریا کارنیزا آشنا شد و ازدواج کردند. پدربزرگ او سال ۱۹۴۳ توسط میهن‌پرست‌های یوگسلاوی و عموی او هم در همان سال به‌دست نازیها کشته شد. سال ۱۹۴۵ پس از جنگ جهانی دوم بود که شبه جزیره‌ی ایستریا به اشغال ارتش یوگسلاوی درآمد و خانواده‌ی مارکیونه به زادگاه اصلی او، شهری کیتی نقل مکان کردند. دوران کودکی سرجیو در کیتی سپری شد تا سرانجام در سن ۱۳ سالگی به‌همراه خانواده به استان انتاریو، تورنتوی کانادا که پیش از این بستگان آن‌ها مستقر شده بودند، مهاجرت کردند. این مهاجرت باعث شد تا سرجیو به‌عنوان شهروند ایتالیا و کانادا، علاوه بر زبان‌های ایتالیایی و فرانسه؛ انگلیسی را هم به‌صورت کامل فرا گیرد.
سرجیو به بزرگ‌ترین کالج خصوصی و پسرانه‌ی تورنتو، سینت مایکل وارد شد و سپس برای مطالعه فلسفه در دانشگاه تورنتو تحصیل کرد. در سال ۱۹۷۹ مدرک کارشناسی تجارت و در سال ۱۹۸۵ مدرک کارشناسی ارشد کسب‌وکار (MBA) دانشگاه ویندزور را دریافت کرد. سرجیو در سال ۱۹۸۳ مدرک حقوق خود را از دانشگاه حقوق آزگود دریافت کرد؛ دوران تحصیل رسمی او با دریافت دکترای افتخاری حقوق از کالج والش آمریکا در سال ۲۰۱۳ به‌پایان رسید. سرجیو مارکیونه یک حقوق‌دان و حسابدار کانادایی FCGA و CGA بود.
شروع فعالیت کاری
مارکیونه از سال ۱۹۸۳ تا ۱۹۸۵ حسابدار و مسئول مالیاتی شرکت حسابرسی دیلویت (Deloitte) در کانادا بود. پس از این تا سال ۱۹۸۸ مسئول مالی و مدیر ارشد شرکت لاوسان ماردون (Lawson Mardon) تورنتو شد. سال ۱۹۸۹ در قالب معاون ارشد مدیرعامل به شرکت حسابرسی گلینکس (Glenex) و سپس به شرکت آکلندز (Acklands) با عنوان مدیر بخش مالی وارد شد. از سال ۱۹۹۰ تا سال ۲۰۰۲، مارکیونه با عناوین مدیر بخش مالی، مدیرعامل و مدیر هیئت مدیره در شرکت‌های لاوسان، الگروپ (Algroup) و لونزا (Lonza) به فعالیت پرداخت.
در اوایل سال ۲۰۰۲، صندلی مدیر عاملی شرکت چندملیتی و بزرگ SGS در اختیار این مدیر توانا قرار گرفت که سرانجام در سال ۲۰۰۶ به رأس هیئت مدیره‌ی آن هم رسید. اما از سال ۲۰۰۳ بود که خیزبلند مارکیونه در صنعت خودروسازی شروع شد. هیئت مدیره‌ی فیات در این سال مارکیونه را به‌عنوان عضو مستقل پذیرفت تا از تجربه‌های ارزشمند او استفاده شود. در این دوران برند فیات در آستانه‌ی فروپاشی بود و روبرتو کولانینو، سرمایه‌گذار ایتالیایی به‌دنبال کسب عنوان مدیرعاملی و نجات آن شد.
اما هیئت مدیره کولانینو را به‌عنوان مدیرعامل نپذیرفت و به‌دنبال فروش بخش خودروسازی و تمرکز بیشتر بر بخش‌های دیگر مانند تراکتورسازی و خدمات مالیاتی بود. ارزش سهام فیات در ماه سوم سال ۲۰۰۳ به پایین‌ترین حد خود در ۱۸ سال گذشته رسیده بود. مارکیونه انتظار نداشت به‌این سرعت به صندلی مدیرعاملی فیات برسد و درواقع چند رویداد این فرآیند را سرعت بخشید. پس از مرگ اومبرتو انیِلی در سن ۶۹ سالگی به‌دلیل بیماری سرطان، مدیرعامل شرکت فراری با پیشنهاد هیئت مدیره به عنوان رئیس هیئت مدیره‌ی فیات انتخاب شد. این تصمیم، برخلاف خواسته‌ی جوزپه مارکیو، مدیرعامل فیات بود. مارکیو انتظار داشت به عنوان رئیس هیئت مدیره انتخاب شود که پس از تصمیم‌گیری اعضا، از سمت خود استعفاء کرد. این رویدادها باعث شد تا هیئت مدیره به‌سراغ مارکیونه برود تا او چند هفته پیش از تولید ۵۲ سالگی، مدیرعامل فیات شود. مدیرعامل جدید فیات در سخنرانی اول خود گفت:
من دوست دارم همه‌چیز را تعمیر و درست کنم تا شرایط بهتری داشته باشند. فیات در حال حاضر نیاز به تعمیر دارد.
احیای فیات و برنامه‌ریزی بلندمدت
ارزیابی مارکیونه از شرایط فیات درست بود و این برند به یک تعمیر اساسی نیاز داشت. این شرکت در آستانه‌ی از دست دادن بازار خودروهای شهری خود در اروپا بود. در سال ۲۰۰۰، جنرال موتورز ۲۰ درصد از سهام فیات را به‌ارزش ۲ میلیارد و ۴۰۰ میلیون دلار خریداری کرد که البته پس از تغییرات اساسی در فیات، مقامات جنرال موتورز ۱۰ درصد از سهم خود را از دست دادند. اما اتحاد جنرال موتورز و فیات یک بخش مهم داشت که مارکیونه به‌صورت هوشمندانه از آن استفاده کرد. بر اساس قرارداد تنظیم شده، در صورتی که فیات از سال ۲۰۰۴ تا ۲۰۰۹ تصمیم به‌فروش بخش خودروسازی خود می‌گرفت، جنرال موتورز باید این پیشنهاد فروش را بپذیرد. در زمان تنظیم قرارداد احتمال فروش خودروسازی فیات به‌عنوان میراث خاندان انیلی غیرممکن به‌نظر می‌رسید.
اما برای مارکیونه سودآوری و جلوگیری از فروپاشی فیات مهم‌تر از غرور خانوادگی بود. او پس از روی کارآمدن بارها در محافل عمومی این بخش از قرارداد را به‌میان آورده بود و به‌صورت علنی جنرال موتورز را به خرید بخش خودروسازی فیات یا قبول حل مشکل در دادگاه دعوت کرده بود. دیترویتی‌ها با مشکلات داخلی خود نیز روبرو بودند و نمی‌توانستند خطر خرید فیات که هرروز وضعیت آن بحرانی‌تر می‌شد یا به دادگاه رفتن را بپذیرند. سرانجام پس از رایزنی‌های فراوان، در سال ۲۰۰۵ مقامات جنرال موتورز با پرداخت ۲ میلیارد دلار از خطر خرید فیات دور شدند. همانطور که انتظار می‌رفت، پس از این اتفاق، همکاری ۵ ساله‌ی فیات و جنرال موتورز کاملاً متوقف شد.
مارکیونه مدیرعامل بخش خودروسازی فیات را مستقیماً اخراج کرد
مارکیونه پس از اضافه کردن این سرمایه به فیات گفت:
با ۲ میلیارد دلار می‌توان، تعداد زیادی خودروی شهری تولید کرد.
اقدام بعدی مارکیونه، اخراج مستقیم مدیرعامل بخش خودروسازی فیات (Fiat Auto) و تصاحب این سمت برای خود بود. او اشاره کرد که دلیل این کار، سرعت بخشیدن به احیای این بخش بوده چرا که در سال ۲۰۰۴، فقط بخش خودروسازی فیات ضرر مالی داده است. بسیاری از تحلیل‌گران از این اقدام مارکیونه متعجب شدند، زیرا هدایت و مدیریت دو شرکت بزرگ برای کسی که هیچ‌تجربه‌ای در صنعت خودروسازی ندارد، غیرممکن به‌نظر می‌رسید. سال ۲۰۰۵، برنامه‌ی پنج سال آینده‌ی فیات منتشر شد؛ مارکیونه قول تولید ۲۰ دستگاه خودروی جدید تا سال ۲۰۰۸ و سرمایه‌گذاری ۱۱ میلیارد و ۸۰۰ میلیون دلار برای سودآوری فیات در صنعت خودروسازی داد. برنامه‌های او شامل محصولات جدید لانچیا و نسل جدید فیات ۵۰۰ بود؛ خط تولید فیات ۵۰۰ در لهستان قرار داشت که مارکیونه برای ازبین بردن نگرانی‌های کارکنان مبنی بر تعطیلی خط تولیدهای ایتالیا، شخصاً با آن‌ها گفتگو کرد.
احیای کرایسلر و تشکیل گروه خودروسازی FCA
مارکیونه که فیات را از فروپاشی نجات داده بود، اهداف بلندپروازانه‌تری دنبال می‌کرد. کرایسلر برند آمریکایی دیگری بود که پس از اتحاد کوتاه مدت با دایملر آلمان، در سراشیبی سقوط و ورشکستگی قرار داشت. دولت اوباما در سال ۲۰۰۸ طرح نجات مالی خود را به جنرال موتورز اختصاص داد و کرایسلر روبه نابودی رفت. مارکیونه تنها کسی بود که به این برند آمریکایی امید داشت و با هدف تشکیل یک گروه خودروسازی بزرگ و جهانی، ۲۰ درصد از سهام کرایسلر را خریداری کرد. این اقدام پس از اعلام ورشکستی کرایسلر انجام شد که به‌همین دلیل امیدواری را دوچندان کرد. این اتحاد که بدون شک در کارنامه‌ی مارکیونه همیشه خواهد درخشید، علاوه بر احیای کرایسلر ورود به بازار آمریکا برای فیات را آسان‌تر کرد. نزدیک به یک دهه از این اتحاد می‌گذرد و مدل ۲۰۱۹ جیپ چروکی بر شاسی فیات سوار شده است؛ همین مورد نشان از اهداف بلندمدت مارکیونه در بازاریابی فیات دارد.
مارکیونه در سال ۲۰۰۹ گفت:
در این صنعت دیگر نمی‌توان استقلال داشت؛ برای فرصت داشتن به سودآوری باید سالانه ۵.۵ یا ۶ میلیون دستگاه خودرو تولید کرد.
پس از خرید سهام کرایسلر و رونق بازار محصولات این شرکت و دیگر برندهای فیات، مارکیونه به‌دنبال تصاحب کامل شرکت باسابقه‌ی دیترویت پیش رفت. سال ۲۰۱۲ سهام فیات در کرایسلر تا ۵۸.۵ درصد بالا رفت و سرانجام سال ۲۰۱۴، گروه خودروسازی فیات کرایسلر شکل گرفت. پس از این اقدام، مارکیونه اعلام کرد که برند فراری را مستقل خواهد کرد؛ سال ۲۰۱۶ فراری از فیات جدا شد اما مارکیونه تا زمان استعفای خود در سلا ۲۰۱۸، همچنان هدایت‌گر اصلی این شرکت اصیل ایتالیایی باقی‌ماند.
مدیری متفاوت و بی‌باک
مدیریت مارکیونه متفاوت بود و این مورد را می‌توان به‌طور واضح در اقدامات او مشاهده کرد. او صریحاً به مردم توصیه کرد که مدل برقی فیات 500e را خریداری نکنند، زیرا این مدل فقط برای عبور از آزمون‌های آلایندگی کالیفرنیا طراحی شده است. فیات در هر دستگاه 500e حدود ۱۴ هزار دلار ضرر متحمل شد. او چندبار پیشنهاد فردیناند پیئش، رئیس سابق هیئت مدیره‌ی فولکس واگن مبنی بر خرید برند آلفارومئو را رد کرد و درعوض خواستار تمرکز بیشتر آلمانی‌ها بر محصولات سئات شد. علاوه بر این او با فروش کدهای Q2 و Q3 به آئودی مخالفت کرد که البته آلمانی‌ها سرانجام از مسیری دیگر این کدها را به‌دست آوردند.
هفت روز هفته در حال کار کردن بود
مارکیونه سال‌ها به‌دلیل ادغام با شرکت‌های مختلف در صدر اخبار خودرویی قرار داشت. جنرال موتورز، اوپل (Opel) و گریت‌وال چین (Geat Wall) از شرکت‌هایی بودند که مارکیونه با آن‌ها رایزنی کرده بود. اخیراً هم پیش از استعفای او، اخباری مبنی بر همکاری فیات کرایسلر و هیوندای منتشر شده بود که کره‌ای‌ها تمام اخبار و شایعات را تکذیب کردند.
مارکیونه مدیر پشت‌میز نشین نبود؛ او هفت روز هفته مشغول کار و مداوم در حال جابه‌جایی بین اروپا و آمریکای شمالی بود. بسیاری از خودروسازان او را «بی‌باک» توصیف می‌کردند؛ رئیسی که بدون توجه به روابط نزدیک، هر مدیری را در صورت ناشایستگی اخراج می‌کرد. آخرین حضور مارکیونه در یک محفل عمومی، ماه گذشته و هنگام رونمایی از برنامه‌ی پنج سال آینده‌ی فیات کرایسلر بود. در این برنامه تمرکز اصلی بر محصولات جیپ، مازراتی و آلفارومئو معطوف و وعده‌ی خودروهای برقی و خدمات مدرن هم داده شده بود. علاوه بر این، مدیران ارشد فیات کریسلر اعلام کردند که تمام بدهی‌های این گروه پرداخت شده است تا تحلیل‌گران متحیر شوند.
زندگی شخصی و مرگ
مارکیونه از زندگی شخصی خود صحبت نمی‌کرد و به‌همین دلیل اطلاعات زیادی از خانواده‌ی او در دسترس نیست. حاصل ازدواج او با اوریه مارکیونه، همسر ایتالیایی-کانادیی، دو فرزند پسر بود. السیو ۲۸ ساله و تایلر ۲۳ ساله در حال حاضر مشغول تحصیل هستند. تایلر پس از جدایی سرجیو و اوریه، در سوئیس و نزد مادرش زندگی می‌کند.
مارکیونه در ۲۱ جولای سال ۲۰۱۸، پیش از یک‌سال زمان باقی‌مانده به بازنشستگی به‌دلیل مشکل جسمانی از سمت خود استعفاء داد. پس از عمل جراحی شانه، او وضعیت بدتری پیدا کرد و در بیمارستان زوریخ سوئیس بستری شد. پس از گذشت چند روز در بیمارستان، مارکیونه به کما رفت و پزشکان نیز ابزار ناامیدی کردند. سرانجام این مدیر سخت‌کوش پس از ۶۶ سال عمر، در ۲۵ جولای سال ۲۰۱۸ و در زمان نگارش این مطلب درگذشت. پس از استعفاء و درگذشت مارکیونه، مدیرعامل جیپ هدایت گروه خودروسازی فیات کرایسلر را برعهده گرفت.
سرجیو مارکیونه مدیر، حقوق‌دان، حسابدار و از همه مهم‌تر انسانی سخت‌گوش و الهام‌بخش بود. احیای چند برند خودروساز باسابقه‌ی جهان و جلوگیری از فروپاشی میراث ایتالیایی‌ها و آمریکایی‌ها در صنعت خودروسازی، بزرگ‌ترین دستاورد این مدیر مصمم بود. مارکیونه در سال ۲۰۰۵ نشان Ordine al Merito del Lavoro، برای خدمات و تلاش‌های خود در صنعت خودروسازی دریافت کرد. دکترای افتخاری حقوق دانشگاه ویندزور و چند نشان و مدال به‌پاس مدیریت و تلاش‌های مارکیونه در خودروسازی شامل Premio Pico della Mirandola به او تقدیم شده است.
