زندگینامه کارل گوستاو همپل

زندگی‌نامه مشاهیر تاریخ ما:

کارل گوستاو همپل(Carl Gustav Hempel)؛ از چهره هاى شاخص پوزیتیویسم منطقى که در عین حال منتقد این گرایش نیز بوده است.

زندگی
کارل گوستاو همپل در ۸ ژانویه ۱۹۰۵ در اورانینبورگ آلمان به دنیا آمد. وى در آلمان، در رشته هاى ریاضیات، فیزیک و فلسفه تحصیل نمود. در جوانى مدتى در زمینه برنامه هیلبرت براى اصل موضوعى کردن ریاضیات فعالیت کرد. در سال ۱۹۲۹ به حلقه برلین پیوست. اعضاى این حلقه، انگیزه ها و برنامه هایى مشابه با حلقه وین داشتند و عمدتاً در زمینه فلسفه علم فعالیت مى کردند. همپل در سال ۱۹۳۷ به آمریکا مهاجرت کرد و همراه با کارنپ در شکل گیرى شاخه آمریکایى فلسفه تحلیلى مؤثر بود. وى همچنین منتقد آراى توماس کوهن بود، در عین حال که رابطه دوستانه آنها تا پایان عمر کوهن ادامه داشت. مدل تبیین استنتاجى-قانونى یکى از مساهمت هاى عمده وى در فلسفه علم است.
کارل همپل سرانجام در ۱۹۸۸ در سن ۸۳ سالگی از دنیا رفت.

اندیشه
تبیین یا توضیح علمی یکی از مهم‌ترین، و از نظر برخی از فلاسفة علم مهم‌ترین، هدف‌های فعالیت‌ دانشمندان است. تقریباً توافق عامی میان فلاسفة علم وجود دارد که علم به توصیف امور بسنده نکرده و به تبیین آنها می‌پردازد. هدف فلاسفه، ارائة مدلی برای تبیین است که با تبیین‌های رایج در علم همخوانی داشته باشد و احیاناً بتواند تبیین‌های مناسب را از نامناسب‌ها جدا کند. همپل در میان فلاسفة‌ علمی قرار دارد که بیشترین بحث‌ها پیرامون تبیین علمی را انجام داده است. دو مدلی که او برای تبیین علمی ارائه کرده است محل بحث‌های فراوانی بوده است.
صورتبندی کلاسیک تبیین علمی که توسط کارل گوستاو همپل انجام شده است، مبتنی بر فرم و ارائه شماهای مختلفی است که اساسی ترین آن ها، شمای «قیاسی- قانونی» و «استقرایی» است. در جلسه ی این هفته، ابتدا به بیان این شماها و موارد دیگر تبیین صورت بندی شده توسط همپل پرداخته می شود. در انتها برخی از انتقاداتی که بر این صورت بندی وارد شده است مطرح و بررسی می شود.
مرجع اصلی، کتاب همپل درباره ی تبیین علمی (جنبه های تبیین علمی، ۱۹۶۵) است. برای دیدن شرح موجز و رسایی از جغرافیای بحث تبیین در آرای همپل به فارسی، فصل ۵ (قوانین و نقش آن ها در تبیین علمی) و ۶ (نظریه ها و تبیین نظری) از کتاب «فلسفه ی علوم طبیعی» همپل خوب است. تبیین منطقی و نحوی «تبیین» توسط همپل به همراه اپنهایم، ابتدا با مقاله ای در 1948 صورت گرفته است. بعد در 1965 همپل درباره آن کتاب نوشته است. در نهایت همپل متاخر به نقد برخی از مهم ترین این مطالب پرداخته است.

آثار
از آثار کلیدى او مى توان به «جنبه هاى تبیین علمى» (۱۹۶۵) و «فلسفه علوم طبیعى» (۱۹۶۶) اشاره کرد. کتاب اخیر توسط آقاى دکتر معصومى همدانى به فارسى ترجمه شده است.

منابع:
– www.iran-newspaper.com/1386/860212/html/think.htm ، ناکامى خط کش ها: معیارهاى معنادارى در فلسفه علم، نوشته یاسر خوشنویس
– http://www.pajoohe.com/fa/index.php?Page=definition&UID=30248 ، کارل گوستاو همپل، نوشته سید محمد تقی موحد ابطحی
– www.zehnmag.org/articles/331.doc ، تبیین علمی از دیدگاه همپل، نوشته هادی صمدی
– http://pofs.blogfa.com/post-73.aspx ، صورت بندی تبیین علمی در آرای همپل، نوشته صدرا ساده

منبع:

• سایت مشاهیر تاریخ ما، اِنی کاظمی
• http://bashgah.net/fa/category/show/66837

تاریخ ما امیدوار است با انتشار بیوگرافی بزرگان تاریخ، قدمی در راستای بهبود وضعیت فرهنگی و حافظه تاریخی مردم کشورمان بردارد. / انی کاظمی