باباقاسم

باباقاسم ، بقعه ، زیارتگاهی دراصفهان ، مدفن محمدباباقاسم اصفهانی ، عارف قرن هشتم . یکی از مریدان او به نام خواجه سعیدالدین سلیمان بن شرف الدین ابی الحسن بن طالوت دامغانی برای وی در ۷۲۵ مدرسه ای بنا کرد که از مدارس قدیم است و به نام «امامیه » نیز شهرت دارد. باباقاسم پس از وفات ، در نزدیکی همین مدرسه مدفون شد و سلیمان مذکور در ۷۴۱ بقعه ای بر مزار وی بنا کرد که از آثار باارزش معماری ایران به شمار می رود (گدار، ج ۲، ص ۳۳۵-۳۳۶).

بنای بقعه بر روی یک چهارضلعی قرار دارد و پوشش داخلی آن به صورت گنبد نیمه کروی است . در سقف آجری بقعه ، طرح ستاره هشت پر بزرگی دیده می شود که ستاره هشت پر کوچکی را در مرکز گنبد در بر گرفته است . نمای خارجی گنبد عبارت است از هرمی هشت ترک که بر روی یک گردنی هشت ضلعی قرار گرفته است . سردرِ کشیده و مرتفع بقعه از سه قسمت تشکیل شده است : ۱) ورودی با قوس تیزه دار و کتیبه بالای آن ؛ ۲) نیم طاق بلند با مقرنس بندی زیبای آن ؛ ۳) کتیبه بالای سردر. در قسمت فوقانی سردر ورودی کتیبه ثلث معرّقی است از دوره صفویه به خط محمدرضا امامی به تاریخ ۱۰۴۴ که نام آقازمان را که در تعمیر گنبد اهتمام نمود، ذکر کرده است (هنرفر، ص ۳۱۱). ترکیبی از آجرکاری و کاشی کاری درنمای بقعه به کار رفته است و کاشیهای معرق و خط بنایی آجری بر زمینه کاشیهای فیروزه ای بر جلوه آن افزوده است . چند کتیبه در نمای سردر و دیوارهای داخلی و خارجی بقعه وجود دارد که حاوی تاریخ بنا و نام بانی و تعمیرات انجام شده در بناست .

از نکته های جالب توجه در این بنا که با آثار پیش از آن تفاوت دارد استفاده از رنگ سیاه در کنار رنگهای سفید و آبی روشن و لاجوردی و قهوه ای است .

منابع : آندره گدار، و دیگران ، آثار ایران ، ترجمه ابوالحسن سرو قد مقدّم ، تهران ۱۳۶۵-۱۳۶۸ ش ، ج ۲، ص ۳۳۷-۳۵۲؛ دونالدنیوتن ویلبر، معماری اسلامی ایران در دوره ایلخانان ، ترجمه عبداللّه فریار، تهران ۱۳۶۵ ش ، ص ۱۹۵-۱۹۶؛ لطف اللّه هنرفر، گنجینه آثار تاریخی اصفهان ، اصفهان ۱۳۴۴ ش ، ص ۳۱۰-۳۱۴.

/لطف الله هنرفر؛ پرویز ورجاوند/