زندگینامه جک ما، مؤسس گروه علی بابا و سومین فرد ثروتمند چین
جک ما، کارآفرین چینی موسس گروه علی بابا است که با مالکیت تعدادی از بزرگ‌ترین وب‌سایت‌های تجارت الکترونیک جهان، در حال حاضر سومین فرد ثروتمند کشور چین محسوب می‌شود.
ما یون (Ma Yun) معروف به جک ما، موسس و رئیس هیئت مدیره‌ی گروه علی بابا (Alibaba)، یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های تجارت الکترونیک چین و در حال حاضر سومین فرد ثروتمند کشور چین است. تا نوامبر سال ۲۰۱۷، سرمایه‌ی شخصی جک ما حدود ۴۷.۸ میلیارد دلار گزارش شده است.
جک ما یکی از نمادهای کارآفرینی و موفقیت در جهان است. او را می‌توان یکی از تأثیرگذارترین تاجران قرن حاضر نامید. او در لیست پنجاه نفره‌ی برترین رهبران سال ۲۰۱۷ وب‌سایت فورچن، مقاوم دوم را به خود اختصاص داد. جک ما در کنار فعالیت‌های مدیریتی و کارآفرینانه، منبع الهام‌بخش افراد زیادی بوده است و با برگزاری سخنرانی‌ها و انتشار آموزش‌های متعدد، سعی در تربیت مدیران و کارآفرینانی شبیه به خود دارد. این مدیر چینی علاوه بر فعالیت‌های تجاری، علاقه‌ی زیادی به هنرهای رزمی و موسیقی دارد. او به تازگی در یک فیلم سینمایی رزمی به ایفای نقش پرداخته است. جک ما در فستیوال‌ها و جشن‌های مختلف نیز خوانندگی و هنرنمایی حرکات موزون را تجربه کرده است.
جک ما از سال ۲۰۰۹ به‌صورت جدی به یادگیری هنرهای رزمی پرداخته و سبک تای‌چی‌چوان را زیر نظر استاد بزرگ چین، وانگ ژیان آموخته است. او در سال ۲۰۱۱ تعدادی از برترین قهرمانان تای‌چی را استخدام کرد تا این هنر رزمی را در علی بابا آموزش دهند. وانگ، جت لی و ما از اساتید این دوره‌ها هستند و شرکت کارمندان در این کلاس‌ها اجباری است. موسس علی بابا معتقد است روزی مردم دنیا او را به خاطر موفقیت‌هایش در سبک تای‌چی (و نه به‌عنوان موسس علی بابا) به یاد خواهند آورد.
داستان زندگی جک ما، نمونه‌ای کامل از رسیدن به مموفقیت از دل شکست است. او پیش از تأسیس وب‌سایت علی بابا و شرکت‌های دیگرش، شغل‌های زیادی را امتحان کرد و در اکثر آن‌ها شکست خورد. موسس علی بابا در دنیای امروز تجارت به‌عنوان سمبلی از صبر، پشتکار و عزم و اراده‌ی قوی شناخته می‌شود.
تولد و تحصیل
ما یون متولد ۱۵ اکتبر سال ۱۹۶۴ در شهر هانگژو چین است. این شهر در جنوب شرقی چین واقع شده است. او یک برادر بزرگ‌تر و یک خواهر کوچک‌تر داشت. ما و برادر و خواهرش در دورانی رشد یافتند که حکومت کمونیستی در کشور چین حاکم بود و این کشور را در انزوا فرو برده بود. خانواده‌ی یون ثروت زیادی نداشتند و نمی‌توانستند فرزندان خود را آنطور که باید و شاید از لحاظ مالی تأمین کنند.
جک ما در سال‌های کودکی، همیشه با همکلاسی‌های خود دعوا می‌کرد و حتی ترسی از افراد قوی‌تر از خود نداشت. او هم مانند بسیاری دیگر از کودکان چینی، تفریحات و لذت‌های خاص خود را داشت. ما در سال‌های کودکی علاقه‌ی زیادی به جیرجیرک داشت و از جمع کردن آن‌ها لذت می‌برد. او می‌توانست نوع و ابعاد جیرجیرک‌ها را از صدایشان تشخیص دهد.
پس از اینکهنیکسون (رئیس جمهور وقت آمریکا) در سال ۱۹۷۲ از شهر هانگژو دیدن کرد، این شهر به منطقه‌ای توریستی تبدیل شد. ما که در آن سال‌ها یک نوجوان بود، علاقه‌ی زیادی به یادگیری زبان انگلیسی داشت. او مسیری ۷۰ دقیقه‌ای را با دوچرخه از خانه تا هتل بین‌المللی شهر طی می‌کرد تا به‌عنوان راهنما، شهر را به گردشگران نشان دهد. او در ازای گردش رایگان، از گردشگران می‌خواست که به او انگلیسی بیاموزند. نام مستعار «جک» در همان سال‌ها از طرف دوست گردشگرش به او داده شد. این دوست که نمی‌توانست نام چینی ما را به‌خوبی تلفظ کند، تا سال‌ها با جک ارتباط نامه‌ای داشت.
ما برای ادامه‌ی تحصیل در مقاطع دانشگاهی تلاش زیادی کرد. او چهار سال پیاپی در امتحانات سالیانه‌ی ورودی دانشگاه در چین شرکت کرد و در نهایت در مؤسسه‌ی تربیت معلم هانگژو مشغول به تحصیل شد. او در سال ۱۹۸۸ با مدرک کارشناسی زبان انگلیسی فارغ‌التحصیل شد. جک ما بعدا در دانشکده‌ی کسب و کار چان کونگ نیز شروع به تحصیل کرد و در سال ۲۰۰۶ مدرک تجارت خود را از این دانشگاه دریافت کرد.
جک که فردی اجتماعی با ارتباطات قوی بود، در دوران دانشگاه به‌عنوان رئیس انجمن دانشجویان فعالیت می‌کرد. پس از فارغ‌التحصیلی او شغل‌های زیادی را امتحان کرد و در نهایت به‌عنوان استاد زبان انگلیسی و تجارت جهانی در دانشگاه دیانزی هانگژو مشغول به کار شد. حقوقی که ما در اولین شغل خود دریافت می‌کرد برابر با ۱۲ دلار در ماه بود. شاگردان ما در آن زمان، او را معلمی مهربان و دلسوز می‌دانند.
آشنایی با اینترنت و ورود به دنیای تجارت الکترونیک
موسس علی بابا پیش از آشنایی با فناوری اینترنت و شروع حرفه‌ی اصلی، شغل‌های متعددی را امتحان کرد و در اکثر آن‌ها ناموفق بود. جک برای کار در نمایندگی KFC اقدام کرد و از میان ۲۴ نفر، تنها او در پذیرش رد شد. او چندین بار برای کار در دانشگاه هاروارد اقدام کرد که در آن نیز ناموفق بود. او در یکی از مصاحبه‌هایش تعداد شغل‌هایی را که امتحان کرده است، ۳۰ عدد ذکر کرد.
اولین آشنایی این مدیر موفق چینی با اینترنت به سال ۱۹۹۴ مربوط می‌شود. یک سال بعد و در ابتدای سال ۱۹۹۵، او به همراه چند دوست خود به آمریکا سفر کرد و آنجا بیشتر با اینترنت آشنا شد. ما در اولین استفاده از اینترنت، نام چند نوشیدنی را جستجو کرد و در کمال تعجب دید در نتایج نشان داده‌شده، اثری از وب‌سایت‌های چینی نیست. در جستجوی بعدی، او اطلاعاتی در مورد کشور چین جستجو کرد و باز هم وب‌سایت چینی پیدا نکرد. در نهایت او و دوستانش تصمیم گرفتند یک وب‌سایت در مورد کشور چین تأسیس کنند.
جک ما اولین وب‌سایت خود را با طراحی بسیار ساده منتشر کرد. وب‌سایت او در ساعت ۹:۴۰ راه‌اندازی شد و او تا ساعت ۱۲:۳۰ تعدادی ایمیل از افراد مختلف دریافت کرد که می‌خواستند بیشتر در موردش بدانند. اینجا بود که این نابغه‌ی کسب و کار، متوجه ظرفیت بالای اینترنت شد.
در آوریل سال ۱۹۹۵، جک ما به همراه همسر و یکی از دوستانش،اقدام به تأسیس یک شرکت کردند. آن‌ها با دریافت کمکی ۲۰ هزار دلاری، شرکتی برای طراحی وب‌سایت راه‌اندازی کردند. نام این شرکت، «China Yellow Pages» بود. در سه سال اول، شرکت آن‌ها درآمدی بالغ بر ۸۰۰ هزار دلار داشت. نکته‌ی جالب فعالیت جک ما در فضای اینترنت این است که او هیچ‌گاه یک خط کد هم ننوشته و حتی اولین کامپیوتر خود را در ۳۳ سالگی خریده است.
جک ما در سال‌های ۱۹۹۸ و ۱۹۹۹، در شرکتی از زیرمجموعه‌های مرکز تجارت الکترونیک بین‌المللی چین به‌عنوان مدیر مشغول به فعالیت بود. این مرکز زیرمجموعه‌ای از وزارت اقتصاد و تجارت خارجی چین است. او در سال ۱۹۹۹ از این شغل دولتی استعفا داد و برای تأسیس شرکت علی بابا به هانگژو بازگشت. او علی بابا را به همراه ۱۸ نفر از دوستانش در آپارتمان شخصی خود تأسیس کرد. اولین سرمایه‌ی آن‌ها برای تأسیس این وب‌سایت خرید و فروش B2B حدود ۵۰۰ هزار یوآن بود.
طبق گزارشات منتشرشده، انتخاب نام علی بابا برای وب‌سایت، زمانی که ما در سان‌فرانسیسکو بود به ذهن او خطور کرد. او از داستان «علی بابا و چهل دزد» در کتاب هزار و یک شب، به‌عنوان الهامی برای انتخاب نام Alibaba برای شرکتش یاد می‌کند.
در اکتبر سال ۱۹۹۹ و ژانویه‌ی سال ۲۰۰۰، علی بابا دو بار و در مجموع ۲۵ میلیون دلار سرمایه‌ی خارجی جذب کرد. ۲۰ میلیون دلار از این سرمایه را شرکت ارتباطی سافت‌بانک ژاپن به او داده بود. برنامه‌ی توسعه‌ای این وب‌سایت توسعه‌ی تجارت الکترونیک در داخل کشور چین و پس از آن ایجاد پلتفرمی برای شرکت‌های کوچک و متوسط برای ارتباط با تجارت جهانی بود. تیمی که جک برای توسعه‌ی کسب و کار تشکیل داده بود، روحیه‌ی بالایی داشتند؛ چرا که او همیشه به آن‌ها امید می‌داد و از جوانی و شور و اشتیاق آن‌ها به‌عنوان موتور محرکه‌ی شرکت یاد می‌کرد. کار در علی بابا همیشه برای جک یک تفریح بود. او جوایز جالبی را در نقاط عطف پیشرفت شرکت به کارمندانش اهدا می‌کرد.
جک ما که پتانسیل‌های بالای اینترنت و وب‌سایت‌ها را به‌خوبی درک کرده بود، در سال ۲۰۰۳ چند وب‌سایت تجارت الکترونیک دیگر تأسیس کرد. Taobao ،Alipay ،Ali mama و Lynx، وب‌سایت‌هایی بودند که در سال ۲۰۰۳ به گروه علی بابا پیوستند. با پیشرفت سریع وب‌سایت تائوبائو، ای‌بی پیشنهاد خرید آن را به جک ارائه کرد اما او این پیشنهاد را نپذیرفت. مدتی بعد، او یک سرمایه‌گذاری یک میلیارد دلاری از کمک موسس یاهو یعنی جری یانگ پذیرفت و ۴۰ درصد از سهام شرکت را به او داد.
در نوامبر سال ۲۰۱۲، حجم معاملات علی بابا به بیش از یک تریلیون یوآن رسید و لقب «مرد تریلیون یوآنی» به جک ما داده شد. در سال ۲۰۱۳، او از سمت مدیرعاملی شرکت استعفا داد و تنها به‌عنوان رئیس هیئت مدیره مشغول به کار شد. در سپتامبر سال ۲۰۱۴، سهام علی بابا به‌صورت عمومی در بورس نیویورک عرضه شد و ارزش این شرکت به بیش از ۲۳۰ میلیارد دلار رسید.
پس از این افزایش ارزش، علی بابا به یکی از باارزش‌ترین شرکت‌های فناوری در جهان تبدیل شد. عرضه‌ی عمومی سهام این شرکت در تاریخ بازار بورس آمریکا بی‌سابقه بود. پس از این کسب سرمایه‌ی هنگفت، ما در مصاحبه‌ای گفت:
ما امروز پول به دست نیاوردیم؛ بلکه امروز توانستیم اعتماد مردم را جلب کنیم.
جک ما در حال حاضر رئیس هیئت مدیره‌ی گروه علی بابا است. این گروه شامل شرکت‌های Alibaba ،Taobao ،Tmall ،eTao ،۱۶۸۸ ،AliExpress ،Alipay و Alibaba Cloud Computing است.
پس از موفقیت‌های متعددی که موسس علی بابا در تجارت الکترونیک کسب کرد، دانشگاه‌های مختلفی از او برای سخنرانی و تدریس دعوت کرده‌اند. دانشگاه‌های پنسیلوانیا، ماساچوست، هاروارد و پکن، از جمله مؤسسات آموزش عالی معتبری بوده‌اند که ما در آن‌ها سخنرانی و تدریس کرده است. او تا سال ۲۰۱۶ صاحب کاخ‌های متعددی در مناطق اروپایی بوردو، کوتس و بلای است.
جک ما در سال ۲۰۱۷ ملاقاتی با رئیس جمهور ایالات متحده‌ی آمریکا، دونالد ترامپ داشت و در برج ترامپ با او در مورد ایجاد پنج میلیون شغل در این کشور مذاکره کرد. او با سر لی-کا شینگ، از تاجران مشهور هنگ کنگ نیز دیداری داشته و برای تأسیس شرکت کیف پول الکترونیکی با این تاجر وارد مذاکره شده است.
جک ما در حال حاضر به جز گروه علی بابا در شرکت‌های متعددی به‌عنوان عضو هیئت مدیره فعالیت می‌کند. برخی از این شرکت‌ها در مسیر کمک‌های انسان‌دوستانه و فعالیت‌های خیریه کار می‌کنند. از بزرگ‌ترین شرکت‌هایی که ما عضو آن‌ها است می‌توان سافت‌بانک ژاپن و شرکت رسانه‌ای Huayi Brothers در چین را نام برد.
زندگی شخصی
جک ما در دوران تحصیل با همسرش ژانگ یینگ آشنا شد. آن‌ها پس ار فارغ‌التحصیلی با هم ازدواج کردند و هر دو به‌عنوان معلم شروع به کار کردند. این زوج میلیاردر در حال حاضر صاحب یک پسر و یک دختر هستند. جک ما هیچ‌گاه خانواده‌ی خود را در مرکز توجه رسانه‌ها قرار نداده است.
جک ما پس از تبدیل شدن به یک میلیاردر چینی، خریدهای آنچنان بزرگی برای خودش انجام نداد و هنوز هم عاداتی ساده دارد. نویسندگی، هنرهای رزمی، مدیتیشن و تمرین تای‌چی، از سرگرمی‌های همیشگی او هستند. فعالیت‌های بشردوستانه و حفاظت از محیط زیست نیز از علایق این تاجر موفق هستند که فعالیت‌هایی جدی در آن‌ها دارد.
جوایز و افتخارات
در سال ۲۰۰۴، تلویزیون مرکزی چین و بیننده‌های آن، جک ما را به‌عنوان یکی از ۱۰ رهبر برتر کسب و کار انتخاب کردند.
در سپتامبر سال ۲۰۰۵، انجمن جهانی اقتصاد او را به‌عنوان رهبر جوان جهانی انتخاب کرد. مجله‌ی فورچن، جک ما را به‌عنوان یکی از ۲۵ تاجر برتر آسیا برگزید و نیوزویک لقب تاجر سال ۲۰۰۷ را به او اهدا کرده است. روزنامه‌ی بارونز در سال ۲۰۰۸، موسس علی بابا را در میان ۳۰ مدیرعامل برتر جهان قرار داد.
در سال ۲۰۰۹، مجله‌ی تایمز جک ما را به‌عنوان یکی از ۱۰۰ فرد قدرتمند جهان معرفی کرد. در سال ۲۰۱۴، او بار دیگر در این لیست انتخاب شد. در سال ۲۰۱۰، وب‌سایت فوربز آسیا ما را به‌عنوان یکی از قهرمانان بشردوست انتخاب کرد. دلیل این انتخاب، فعالیت‌های جدی موسس علی بابا در مبارزه با فقر بود.
دانشگاه علوم و فناوری هنگ کنگ در سال ۲۰۱۳، یک دکترای افتخاری به جک ما اهدا کرد. دانشگاه دلاساله در مانیل فیلیپین نیز در سال ۲۰۱۷ به او دکترای افتخاری اهدا کرد.
نقل قول‌های مشهور از جک ما
- هیچ‌گاه تسلیم نشوید؛ چرا که امروز دشوار است، فردا دشوارتر خواهد بود، اما پس‌فردا، روز زیبایی خواهد بود.
- فردی را استخدام کنید که برای شغل مورد نظر مناسب باشد نه اینکه استعداد بالایی داشته باشد. وقتی بخواهید یک تراکتور بسازید نیاز به موتور بوئینگ ندارید.
- هیچ‌گاه دیگران را در زندگی شخصی و کاری فریب ندهید. در سال ۱۹۹۵، چهار شرکت مرا فریب دادند و اکنون هیچ کدام از آن‌ها وجود خارجی ندارند.
- برای مدیریت افراد نابغه، نیاز به فردی ساده است. او از دیدی متفاوت به مسائل نگاه می‌کند و تیم را بهتر مدیریت می‌کند.
- این سه اصل را همیشه در ذهن داشته باشید: چه کاری را دوست دارید، چه کاری را باید انجام دهید و برای چه مدت باید آن را انجام دهید.
- از رقیبانتان بیاموزید؛ اما هیچ‌گاه کار آن‌ها را کپی نکنید.
