زندگینامه لری الیسون؛ موسس اوراکل، بیمارِ شکست دادن همه
«لورنس جوزف لری الیسون» در ۱۷ اوت ۱۹۴۴ از مادری یهودی و پدری نامعلوم در نیویورک متولد شد. مادرش فقط ۱۹ سال داشت که او را به دنیا آورد. لورنس نه ماهه بود که سینهپهلو (ذاتالریه) گرفت؛ مادر مجردش که تحمل آن شرایط را نداشت لری را به خواهر و خواهر شوهرش در شیکاگو میدهد و میرود. لری در خانوادهای کارگری در یک آپارتمان کوچک در جنوب شهر، بزرگ میشود. تا ۱۲ سالگی نمیدانست به فرزندخواندگی پذیرفته شده. پدر ناتنیاش مدتی در زمینهی املاک فعالیت میکرد اما کسبوکارش در رکود آن موقع زمین خورد و مجبور شد به عنوان حسابرس در یک دفتر حسابداری مشغول به کار شود.
لورنس پسربچهی ناآرامی بود و حاضر به تبعیت از پدر ناتنیاش نمیشد؛ رابطهی آنها اغلب با مشکل همراه بود و زیاد دعوا میکردند. از همان اول علاقهی زیادی به ریاضیات و علوم داشت؛ همه به او میگفتند که باید پزشک شود و به قول خودش آنقدر این حرف را در گوشش گفته بودند که آرزوی آنها آرزوی او شده بود. بعد از دبیرستان برای تحصیل پزشکی به دانشگاه «ایلینوی» رفت. درسش خوب بود حتی به عنوان «دانشجوی علمی» هم برگزیده شد.
وسط امتحانات سال دوم دانشگاه بود که خاله و مادر ناتنیاش از دنیا رفت. این واقعه باعث شد لری دانشگاه را رها کند. پاییز همان سال دوباره در دانشگاه ثبتنام کرد و این بار دانشگاه شیکاگو را انتخاب کرد. اما فقط یک ترم در آنجا دوام آورد و باز هم دانشگاه را ناتمام ترک کرد. پدر ناتنی لری دیگر به این نتیجه رسیده بود که او به درد هیچ کاری نمیخورد. اما او در همان یک ترمی که در دانشگاه شیکاگو بود با برنامهنویسی رایانه آشنا شده و به آن علاقه پیدا کرد.
الیسون برخلاف «بیل گیتس» تا قبل از دانشگاه هیچ آشناییای با برنامهنویسی نداشت و تازه اولین بار در همان دانشگاه شیکاگو با آن برخورد میکند. مدتی بعد از سرکوفتهای ناپدری خسته میشود، شال و کلاه میکند و با اندک پولی که فقط کفاف خوراکش را میداد راهی «برکلی» کالیفرنیا میشود. با همان آموختههای برنامهنویسی، شغلی پیدا میکند. طی هشت سال چندین بار شغلش را عوض میکند ولی همهشان در زمینهی برنامهنویسی بودند. در شرکت «امدال» (Amdahl) اولین سامانهی بزرگرایانهی منطبق بر آیبیام (IBM-Compatible Mainframe System) را میسازد.
در سال ۱۹۷۷ الیسون به همراه دو تن از همکارانش در «امدال» به نامهای «رابرت ماینر» و «اد اوتس»، شرکت Software Development Labs را تاسیس میکنند. از همان ابتدا الیسون مدیر عامل شرکت شد. در همین اثنا به مقالهای با عنوان «مدل رابطهای داده برای بانک دادههای بزرگ و اشتراکی» نوشتهی «ادگار کاد» بر میخورد. کارمندان در SQL قابلیت تجاریسازی نمیدیدند اما الیسون میدید.
الیسون و شرکایش موفق شدند یک قرارداد دو ساله با سازمان اطلاعات و امنیت آمریکا ببندند و برایشان یک سامانهی مدیریت پایگاه دادهی رابطهای (RDBMS) درست کنند. اسم رمز پروژه «اوراکل» (Oracle) گذاشته شد. آنها پروژه را یک سال زودتر از زمان مقرر به اتمام رساندند و از زمان مانده برای توسعهی کاربردهای تجاری سامانهی خود استفاده کردند. آخر سر همان نام اوراکل را به عنوان برند تجاری خود انتخاب کردند. در ۱۹۸۰ شرکت الیسون فقط هشت کارمند و درآمدی کمتر از ۱ میلیون دلار داشت. اما یک سال بعد شرکت IBM تصمیم گرفت خودش اوراکل را با سامانههای بزرگرایانهاش منطبق کند؛ از آن پس تا هفت سال هر سال فروش اوراکل دو برابر شد و شرکت میلیون دلاری آنها تبدیل به یک غول میلیاردی شد. به خاطر فروش خوب محصول اوراکل، الیسون تصمیم گرفت نام شرکت را به Oracle Corporation تغییر دهد.
شرکت اوراکل در ۱۹۸۶ به بازار سهام وارد شد و در عرضهی اولیهی خود تا ۳۱٬۵ میلیون دلار بالا رفت؛ اما کارکنان جوان و نا وارد شرکت پشت سر هم اشتباهاتی کردند که نهایتا در ۱۹۹۰ اولین سقوط اوراکل رخ داد. سهم بازار شرکت تا ۸۰ درصد تنزل کرد و در آستانهی ورشکستگی قرار گرفت. الیسون با پذیرش مشکل داخلی دست به تغییرات بنیادی زد و کارمندان اصلی را با مدیران باسابقه عوض کرد. او برای اولین بار مسایل مدیریتی را به اهل فن سپرد و فکرش را معطوف توسعهی محصولات کرد. نسخهی جدید پایگاه داده اوراکل ۷ در ۱۹۹۲ عرضه شد و بهسرعت اوراکل را به اصلیترین نرمافزار مدیریت پایگاه داده تبدیل کرد. فقط ظرف دو سال نهتنها ارزش سهام بالا رفت بلکه از مقدار قبلی هم بیشتر شد.
حتی در دوران خوش شرکت اوراکل، ناگواریهای شخصی زیادی برای الیسون اتفاق افتاد. او علاقهی زیادی به ورزشهای هیجانی دارد و همین باعث میشد مدام مصدوم شود. هرچند هیچ کدام از این اتفاقات مانع ادامهی این نوع فعالیتها نشد. از قایقرانی و جتسواری تا حتی خلبانی هواپیمای جنگنده تقریبا کار پرخطری نیست که او انجام نداده باشد. تحت مدیریت الیسون پیشرفت اوراکل ادامه یافت و در دههی نود میلادی از بانکها و شرکتهای هواپیمایی و خودروسازی تا فروشندگان خرد، همه کاربر پایگاه دادهی اوراکل شدند و محصول آنها در زمینهی خود برترین زمان بود.
اوراکل از رشد تجارت الکترونیکی نفع زیادی برد. فقط طی یک فصل در سال ۲۰۰۰ سود آنها ۷۶ درصد افزایش یافت. در حالیکه شرکتهای بزرگ رو به زوال بودند و با کاهش درآمد دستوپنجه نرم میکردند اوراکل به رشدش ادامه میداد و هر روز موسس اصلی خود را ثروتمندتر میکرد تا بتواند به آرزوی دیرینهاش دست پیدا کند: «جلو زدن از بیل گیتس و ثروتمندترین انسان روی زمین شدن»
در ۲۰۰۴ میلادی الیسون تصمیم گرفت با چند خرید راهبردی سهم اوراکل را در بازار افزایش دهد. طی ۳ سال، ۲۵ میلیارد دلار برای تصاحب چندین شرکت بزرگ و کوچک در زمینههای مختلف خرج شد. اولین خرید در اواخر ۲۰۰۴ انجام گرفت و ۱۰٬۳ میلیارد دلار برای شرکت PeopleSoft هزینه شد. هنوز جوهر کاغذ خرید قبلی خشک نشده بود که به سراغ شرکت رقیب، Retek رفت. بعد از آن Siebel Systems را هم به زیر پرچم خود آورد. در سال ۲۰۰۷ شرکت نرمافزاری Hypersion Solutions را هم خرید. دو سال بعد باز هم شرکت بزرگ دیگری را هدف گرفت و با ۷٬۴ میلیارد دلار تولیدکنندهی بزرگ نرمافزار، Sun Microsystems را تصاحب کرد. بعد از این خرید، اوراکل با تامین نیاز همهی ۱۰۰ شرکت برتر فورچن (Fortune)، بزرگترین شرکت نرمافزاری دنیا شد. این موفقیت ادامه یافت و برآوردی مربوط به سال ۲۰۱۴ نشان میدهد اوراکل بازاری ۱۸۵ میلیارد دلاری را در دست دارد و در سراسر جهان ۱۳۰ هزار نفر در این شرکت مشغول کارند.
چند وقتی است اوراکل به تجارت پردازش و فضای ابری هم وارد شده. الیسون معتقد است شرکتش در جنگ خدمات ابری «سیلزفورس» (Salesforce) (یکی از ۵ شرکت مهم در پردازش ابری) را پشت سر گذاشته و حالا باید به مبارزه با آمازون و جف بزوس برود. «ما خیلی بهتر از آمازون میتوانیم پایگاه دادههای اوراکل را [در فضای ابری] مدیریت کنیم.» او این حرف را در یکی از مجمعهای سالانه اوراکل خطاب به سرمایهگذاران گفته. بخش ابری اوراکل در حال رشد است و در سال گذشته میلادی نزدیک به ۵۰ درصد رشد کرده. البته چیزی که آمارها نشان میدهند این است که اوراکلِ الیسون فعلا باید رقبای قدرتمندی چون مایکروسافت، آیبیام و گوگل را شکست دهد تا بتواند به آمازون در صدر برسد.
طی ۳۹ سالی که از تاسیس شرکت اوراکل میگذرد الیسون سمتهای مختلفی داشت. از ۱۹۷۸ تا ۱۹۹۶ رییس بود و از ۱۹۹۰ تا ۱۹۹۲ و دوباره از ۱۹۹۵ تا ۲۰۰۴ رییس هیات مدیره بود. هرچند در تمام مدت مدیریت عامل را خودش بر عهده داشت اما بالاخره در سال ۲۰۱۴ مدیر عاملی را واگذاشت. او اکنون علاوه بر ریاست هیات مدیره به عنوان مدیر فناوری در اوراکل حضور دارد؛ هرچند هنوز هم به خاطر چهره شناختهشدهاش بهنوعی سخنگوی شرکت محسوب میشود.
جام قایقرانی و فعالیتهای غیر کاری
بعد از چند سالی شرکت در جام قایقرانی آمریکا بالاخره در ۲۰۱۰ میلادی جام قهرمانی را به مجموعهی افتخارات خود اضافه کرد. با برنده شدن تیم اوراکل بعد از ۱۵ سال این جام بینالمللی به خانه باز گشت. این جام ۱۵۹ ساله در دهههای اخیر هر سه سال یک بار برگزار میشود. تیم اوراکل دوباره در سال ۲۰۱۳ توانست از عنوان قهرمانی خود دفاع کند و جام را نگه دارد.
زندگی خصوصی
لری الیسون هیچوقت نتوانست به یک نفر به عنوان همسر پایبند بماند. اولین بار در سال ۱۹۶۷ با «آدا کوین» ازدواج کرد و در ۱۹۷۴ طلاقش داد. سه سال بعد در ۱۹۷۷ با «ننسی جنکینز» عقد کرد اما یک سال نشده او را هم طلاق داد. چند سالی مجرد ماند تا باز در ۱۹۸۳ ازدواج کرد؛ همسرش «باربارا بوث» بود و علیرغم عشق آتشین اولیه این ازدواج هم ۳ سال بیشتر دوام نیاورد و در ۱۹۸۶ از هم جدا شدند. برای بار چهارم در ۲۰۰۳ با «ملانی کرفت» پیمان همسری بست؛ علیرغم اینکه این بار بیشتر طول کشید ولی باز هم در ۲۰۱۰ از او نیز جدا شد. [توضیح: اینکه تقاضای طلاق در هر چهار ازدواج از سمت چه کسی بوده نامعلوم بود].
الیسون دو فرزند دارد که هردو از همسر سوم «باربارا بوث» هستند. پسرش «دیوید» و دخترش «مگان» هیچیک حرفهی پدر را دنبال نکردند و هردو سراغ سینما رفتند و تهیهکنندگان مشهوری شدند. همانطور که گفتیم مادر الیسون فقط نوزده سال داشت که او را به دنیا آورد و مجرد هم بود؛ او هیچوقت پدر حقیقیاش را ندیده و از هویتش هم ناآگاه است ولی برای اولین بار در ۴۸ سالگی مادر تنی خود ملاقات کرد. لری الیسون اکنون در منزل شخصی خودش در «وودساید» کالیفرنیا سکونت دارد.
نیکوکاری
الیسون ابایی از خرج کردن ندارد و بهراحتی چکهای پرصفر میکشد، خواه این خرجها برای تفریح و خوشگذرانی باشد خواه نیکوکاری. او بهتازگی ۲۰۰ میلیون دلار جهت راهاندازی مرکزی برای درمان مبتلایان به سرطان اختصاص داد. هدف این مرکز گردآوری متخصصان این حوزه زیر یک سقف است تا بتوانند با همفکری روشهای جدید برای مقابله با این بیماری پیدا کنند.
«دیوید آگوس» یکی از متخصصان سرطان میگوید که او و الیسون دو سال پیش به فکر چنین مرکزی افتادند و تصمیم بر این شد با همکاری دانشگاه USC کار انجام شود. آگوس پزشک بزرگان فناوری مثل «استیو جابز»، «اندی گرو»، «بیل کمبل» و خیلیهای دیگر بوده. او تعریف میکند که: «روزی در کنار جابز نشسته بودم و او به من گفت دکتر چرا نمیتوانی باگ سیستم ]باگ اصطلاحی نرمافزاری است و به معنی نقص[ من را رفع کنی؟» «گاهی همین حرفهای بهظاهر ساده میتوانند شما را به راهحلهای واقعی برسانند.»
الیسون به سخنرانی و «ارشاد» جوانان هم علاقهی فراوان دارد و هر از گاهی در مراسم فارغالتحصیلی یکی از دانشگاههای بزرگ آمریکا آنچه در زندگی شخصیاش یاد گرفته را بیان میکند. معمولا مهمترین بخش سخنرانیهای او به این توصیه اختصاص دارد که «آرزوهای دیگران را آرزوهای خود نکنید؛ دنبال آرزوهای خودتان بروید و از سرزنش دیگران نترسید.»
سبک زندگی پرزرقوبرق
لری الیسون را «تونی استارک» (مرد آهنی) دنیای حقیقی میدانند؛ او عاشق خرید چیزهایی است که از هر کسی بر نمیآید.
۱- جزیرهی «لانای»، ششمین جزیره هاوایی از نظر بزرگی
۲- چندین عمارت بزرگ و چندین محله با جا. لقب «ویلاخر بزرگ» را بیخود به او ندادهاند؛ یکی از علایق الیسون خرید ویلاها و منازل پرزرق و برق و کاخگونه است؛ بعضی وقتها هم کلا یک محله را با مایحتوی یک جا میخرد و خیال خود را راحت میکند.
۳- یاتهای مسابقه [نوعی کرجی که در مسابقات سرعت دریایی استفاده میشود] آن هم پیشرفتهترینشان که مجهز به انواع فناوریها هستند. الیسون یک تیم یات به نام Oracle USA دارد که در جام آمریکا شرکت میکند. تیم آنها چندین بار برندهی جام بوده؛ خود السیون هم این ورزش را انجام میدهد.
۴- شرکت هواپیمایی خودش را هم دارد. بسیاری از آدمهای پولدار یک یا دو جت شخصی دارند که برای سفرهایشان استفاده میکنند. الیسون برای اینکه نشان دهد چقدر از همهی آنها سرتر است یک خط هوایی را برای خودش خریده. میپرسید به چه کارش میآید؟ کلی رفیق و آدم خوشگذران همیشه همراهش هستند و از این هواپیماها برای انتقال آنها به و از جزیرهی شخصیاش استفاده میکند.
۵- اتاقک زمزایشی (شاید)؛ اسمش هم سرگیجهآور است؛ اتاقک زمزایشی (Cryogenic Chamber) محفظهای است که در آن بدن انسان زنده را بعد از تخلیه خون و جایگزینی آن با مواد شیمیایی خاص در دمای پایین نگه میدارند. در این شرایط فرد نمیمیرد و میتوان سالهای سال او را در این شرایط زنده نگه داشت. الیسون هیچوقت این موضوع را تایید یا تکذیب نکرده ولی در زیر مجموعههای بنیاد لاورنس الیسون، سَمنی (سازمان مردمنهاد) قرار دارد که هدفش پژوهشهای بنیادی زیستپزشکی در زمینههای پیری و طول عمر است. کسی چه میداند شاید دنیا به الیسون خیلی خوش میگذرد و قصد دارد روی دوباره از گور برخیزد و به قول خودش این بار جایگاه شایستهاش را به دست آورد.
۶- مارک موسس و مدیر عامل شرکت «سیلزفورس» (Salesforce) است؛ شرکت او یکی از پیشگامان پردازش ابری است و خودش با ۴ میلیارد دلار یکی از ثروتمندان عالم. آنها رابطه بسیار نزدیکی دارند و بیشتر فعالیتهای خود را با هم انجام میدهند. نزدیکی آنها در درهی سیلیکون مثالزدنی است.
۷- تفریحات الیسون به جز قایقرانی در آبهای خروشان، خلبانی انواع هواپیماها حتی جنگنده، تنیس و نواختن گیتار است.
گفتههای جنجالی
- وقتی چیزی را ابداع میکنی باید خود را برای تمسخر دیگران آماده کنی. آدمها هرچه را نفهمند یا با آن مقابله میکنند یا مسخره.
- هدف اصلی یک شرکت پول در آوردن است. نقش اصلی دولت هم این است که قسمت بزرگی از این پولها را بگیرد و به دیگران بدهد.
- بیل گیتس، پاپِ (روحانی بزرگ مسیحیان کاتولیک چیزی مشابه مرجع اعلم در اسلامی شیعی) صنعت رایانههای شخصی است. او است که تصمیم خیلی مسایل را میگیرد.
- بیل گیتس دلش میخواهد مردم او را مثل ادیسون (یک مخترع) زمان ببینند. در صورتی که در حقیقت او «راکفلر» (یک تاجر) است. اینکه بیل گیتس را باهوشترین فرد در آمریکا میدانند درست نیست؛ پولدار بودن با باهوش بودن یکی نیست.
- من همهی مشکلاتی که جلوی موفقیت را میگیرند با هم داشتهام.
- مایکروسافت در برابر بشریت قرار گرفته؛ پیروزی هر کدام نابودی دیگری است.
- هدف ما خیلی ساده تبدیل شدن به میز کار تجارت الکترونیک است.
- هر وقت یک نرمافزار نوآور عرضه میشود مایکروسافت آن را کپی میکند و به ویندوز اضافه میکند؛ این که نوآوری نیست این مرگ نوآوری است.
- مایکروسافت امروز پرقدرتترین شرکت روی زمین است؛ فقط دیدنش چشم بصیرت میخواهد.
- به نظرم فضای اپها تا ۵ سال دیگر متنوع و پیچیده میشود.
- شرایط ما موقع راهاندازی اوراکل مثل بچهای است که میخواهد یک جورچین سخت را حل کند.
روحیهی برتریطلب
لری الیسون به شخصیت گستاخ و سلطهجویش شهره است. بارها و بارها نشان داده که حاضر است از وقت و مال خود مایه بگذارد و در هر چالشی از تجارت تا فعالیتهای ورزشی برنده شود.
۱- الیسون دوست دارد در هر کاری که وارد میشود برتر از دیگران باشد. در مورد رقابت با مایکروسافت برای برترین شرکت نرمافزاری دنیا شدن او یک بار گفته: «ما در جای دومیم. داریم سعی میکنیم از آنها جلو بزنیم؛ البته آنها هم بیکار ننشستهاند؛ مایکروسافت بازار را تکقطبی و از آنِ خود کرده. ما این وضعیت را تحمل نمیکنیم.
۲- الیسون سالها در حسرت شکست بیل گیتس بود. یکی از دوستانش میگوید: «وقتی کسی خودش این همه پول دارد فکرش را هم نمیکنید چقدر نسبت به این که فلان کس (بیل گیتس) از او بیشتر دارد چقدر حسادت میکند. حسادت او به حد دیوانگی رسیده.
۳- وقتی وارد جام قایقرانی آمریکا شد استانداردهای یک رقابت سادهی ورزشی را با یک تفریح تجملی و گرانقیمت با ادوات و قایقهای آنچنانی تغییر داد تا مطمئن شود خودش اول میشود. تیم او تا حالا دوبار برندهی این جام شده؛ او در این باره گفته: «من معتاد بردنم.»
۴- یکی از جملات قصار او این است: «هرچه بیشتر میبری، بیشتر میخواهی ببری.»
۵- الیسون در ورزش تنیس هم ید طولایی دارد. در ۲۰۰۹ میلادی ۱۰۰ میلیون دلار داد تا یک ورزشگاه بزرگ مخصوص تنیس را بخرد.
از آن موقع ۱۰۰ میلیون دلار دیگر خرج کرده تا آنجا (Indian Wells) به محل بزرگترین رویداد این ورزش تبدیل کند. در آخرین ترنمنتی که در «ایندین ولز» برگزار شد بیش از ۴۳۸ هزار نفر شرکت کردند.
۶- الیسون در ۲۰۱۰ سر شرطبندی به تیم همشهری خود باخت. بعد از این باخت به «بلومبرگ» اینطور گفت: «من آدمی هستم که میخواهد برنده باشد برای رسیدن به این هدف بهترین مربیان و بازیکنان استخدام میکنم و همه جور تجهیزات گرانقیمت برای تیم تهیه میکنم تا مطمئن شوم رقبا قادر به رقابت نیستند.»
۷- بعضی ثروتمندان در مناطق خوشآبوهوا خانههای ویلایی میخرند ولی الیسون در سال ۲۰۱۲ با پرداخت ۳۰۰ میلیون دلار یکی از جزایر هاوایی را با جا خرید. او قصد دارد جزیرهاش را به یک نمونهی دوستدار محیط زیست بدل کند.
۸- در آمریکا به الیسون لقب «بزرگترین خریدار ملکهای باارزش» دادهاند. او خیلی وقتها نه فقط یک خانه که کلا یک محله را میخرد.
۹- الیسون چندین هواپیمای جت دارد و در مسابقات هوایی هم شرکت میکند.
میگویند او یک بار نصفشب با یکی از جتهایش از زیر پل مشهور «گلدن گیت» سنفرانسیسکو گذشته، کاری که فقط خلبانهای آموخته (آموزشدیده) آن هم با رعایت مسایل ایمنی انجام میدهند.
۱۰- چنگیز خان مغول از شخصیتهای مورد ستایش او است و یکی از حرفهایش را بیش از باقی دوست دارد: «پیروز شدن برای من کافی نیست؛ باید هرکس غیر من شکست بخورد.» الیسون یک کلکسیون از جنگافزارهای قدیمی ژاپنی هم دارد؛ یکی از آنها مجموعهی زرهی است که به امانت در موزهی هنر آسیا در سنفرانسیسکو نگه داشته میشود.
۱۱- یک بار به برنامهی ۶۰ دقیقهی آمریکا گفت: «فکر میکنم این سوال را از هر کسی که خیلی برنده شدن را دوست دارد باید پرسید؟ اینکه مثلا من به خاطر سهامداران اوراکل است که دوست دارم برنده شوم یا برای شخص خودم است؟ برای من که بیشترش برای خودم است. به نظر من بیشتر ما کارها را برای خودمان انجام میدهیم.
در سال ۲۰۱۶ دارایی شخصی الیسون ۵۱٬۶ میلیارد دلار برآورد شده (جایگاه ششم) و هنوز تا رسیدن به هدف پشت سر گذاشتن بیل گیتس با ۹۰ میلیارد دلار دارایی فاصلهی زیادی دارد؛ البته با توجه به اینکه او ۷۱ سال دارد و بیل گیتس ۶۰ سال بعید به نظر میرسد دیگر فرصتی برای عقدهگشایی پیدا کند؛ یا شاید هم برعکس کسی چه میداند!
حالا که با زوایای مختلف زندگی این کارآفرین بزرگ آشنا شدید چه نظری دربارهاش دارید؟ با توجه به اینکه پیشتر زندگینامهی بیل گیتس را هم مطالعه کردهاید کدام یک از این بزرگان را بزرگتر میدانید؟ به نظر شما چه عواملی در جامعهی آمریکا وجود دارد که به بیل گیتس از خانوادهای ثروتمند و لری الیسون از خانوادهای سطح پایین، فرصت برابر پیشرفت میدهد؟
نقش کودکی الیسون و سختیهای روحیای که کشیده را در شخصیت و رفتار امروز او چه میبینید؟