زندگینامه معین‌الدین چشتی
 معین الدین چشتی | |
| نام دیگر | غریب نواز |
|---|---|
| زاده | ۵۳۶ قمری یا ۱۱۴۲ میلادی[۱] منطقه چشتیه در هرات، افغانستان |
| درگذشته | ۶ رجب ˜ ۱۵ مارس ۱۲۳۶ آرامگاه از معین الدین چشتی اجمیر، راجستان، هند |
| منطقه | شبه‌قاره هند |
| مذهب | اسلام |
سوابق
وی یکی از مهم‌ترین و موثرترین طریقه‌های صوفی که هم در تاریخ سیاسی و اجتماعی شبه قاره و هم در تاریخ ادبیات فارسی در آن سامان نقش داشته‌اند و صوفیان پیرو طریقه چشتیه هستند.
اولین پیر بزرگی از این طریقت که در هند بساط ارشاد گسترد، سلسله جانشینان معین الدین از طریق قطب الدین بختیار اوشی و فریدالدین گنج شکر و نظام الدین اولیا و نصیرالدین چراغ دهلی ادامه پیدا کرد و در سراسر هند، پاکستان و بنگلادش کنونی گسترش یافت.
این صوفیان مجالس وعظ و تذکر و خطابه‌های خود را به زبان فارسی ایراد می‌کردند و این معنی، زبان و ادبیات فارسی را در شبه قاره هند گسترش می‌داد.
چند کتاب مانند ‘انیس الارواح’، ‘دلیل العارفین’، ‘فواید السالکین’ و ‘اسرارالاولیا’ همه به سرسلسله‌ها و بزرگان طریقت چشتیه همچون معین الدین چشتی و قطب الدین بختیار کاکی نسبت داده شده‌اند.
معین‌الدین شاگردان زیادی تربیت کرد و آنان هر کدام در منطقه خود مصدر خدمات ارزنده‌ای شدند و قطب‌الدین بختیار کاکی و فریدالدین گنج شکر از شاگردان و تربیت شدگان او هستند که منشأ آثار و خدمات اسلامی شدند.
خواجه معین‌الدین پس از مدتی فعالیت و تأسیس سازمانهای فرهنگی و مذهبی در شهر اجمیر دیده از جهان فروبست و مسلمین پس از درگذشت او برایش مقبره مجلل و باشکوهی ساختند که پس از هشت قرن هنوز پابرجاست و یکی از مزارهای درجه اول مسلمین در هند به شمار می‌رود.
در ایوان و رواق‌ها و داخل مقبره اشعار زیادی به زبان فارسی که زبان رسمی کشور هند بود دیده می‌شود
سلاطین و امرا در قرون متمادی بر تربت وی که زیارتگاه است، گنبد و بارگاه بنا کردند و هرسال مردم و مریدان شیخ از سراسر هند ۳۰ اردیبهشت، به مناسبت عُرس وی، مراسمی برگزار می‌کنند. او در قرن پنجم و ششم نزد علمای خراسان آموزش دید و دانش‌های عصر خود را فرا گرفت.
سلسله چشتی
- محمدبن عبدالله (ص)
- علی بن ابی طالب(ع)
- خواجه حسن بصری
- خواجه عبدالواحد بن زید
- خواجه فضیل ابن عیاض
- خواجه ابراهیم بن ادهم البلخیؒ
- خواجه حذیفه مرعشی
- خواجه ابو هبیره بصری
- خواجه ممشاد علوی دینوریؒ
- خواجه ابو اسحاق شامی
- خواجه ابو احمد ابدال
- خواجه ابو محمد چشتی
- خواجه ابو یوسف چشتی
- خواجه قطب الدین مودود چشتی
- خواجه شریف زندنی
- خواجه عثمان هارون
- خواجه معین الدین چشتی اجمیری
- قطب الدین بختیار کاکی
- بابا فرید الدین گنج شکر
- خواجه نظام الدین اولیاء
- نصیرالدین چراغ دهلوی
