زندگینامه وصال شیرازی

او پسرمحمد اسماعیل ، داماد رحمت علی شاه اهل شیراز مشهور به وصال و کنیه‌ اشابو محمد و ابو احمد، ازشاعران ، اهل ادب و خوشنویسان مشهور شیرازی در سده سیزدهم هجری بود . او گاهی آثار خوشنویسی خود را با امضاء «میرزا کوچک» و گاهی با نام «وصال شیرازی» رقم می‌زد .

تبار

وصال فرزند محمد اسماعیل شیرازی ، جدش میرزا شفیع دبیر نادرشاه و جد سومش در زمان سلسله صفویه عامل گرمسیرات فارس بود . پس از سپری شدن دوران قدرت زندیه میرزا شفیع چندی با پریشانی زندگانی کرد و در تنگدستی درگذشت . او چهار فرزند داشت یکی میرزا قاسم که از مشایخ سلسله ذهبیه بود و دیگری میزا اسمعیل که پدر میرزا کوچک بود .

میرزا محمد اسمعیل در خوشنویسی و رقوم و سیاق همتا نداشت . وی در ابتدای جوانی از کار دولتی کناره‌گیری کرد و به آذربایجان رفت و سپس به شیراز بازگشت و با دختر میرزا عبدالرحیم شاعرشیروانی ازدواج کرد. از این ازدواج ، وصال شیرازی در سال ۱۱۹۷ه‍.ق به دنیا آمد .

زندگی

دیری نیایید که وصال یتیم شد و پدر مادرش سرپرستی او را برعهده گرفت . پدر مادر نیز پس از دو سال درگذشت و تربیت میرزا کوچک را خالوی او میرزا عبداله تکفل نمود . میرزا عبداله خطی متوسط داشت و از راه نوشتن قرآن امرار معاش می‌کرد . وصال چون به سن تمیز رسید به درویشی و فقر مایل گردید و در طلب مردی کامل بود تا دست ارادت به دامان میرزا ابوالقاسم سکوت زد .

با وجود آنکه سلاطین و فرمانروایان راغب بودند وصال را در کنف حمایت خود درآورند اما وصال کمتر گرد این‌گونه مجالست‌ها می‌گشت و از راه کتابت قرآن مجید نیاز مادی خود را برطرف می‌کرد . وی به فرزندان خود می‌گفت: شعر نیکو صنعت است ولی شاعری حرفه زشتی است زیرا آن دریایی از دانش و فنی از حکمت است و این نوعی گدایی .

وصال دو روز ایام هفته را صرف تدریس به عموم می‌کرد . در سن شصت و چهار سالگی چشمش به آب مروارید مبتلا شد و یکسال نابینا بود . پس از آن طبیبی از کرمانشاه چشمش را میل زد و چشمش معالجه شد . وصال چنان به مطالعه عشق داشت که بعد از معالجه چشم فوراً مطالعه را از سر گرفت و همین امر باعث شد مجدداً نابینا گردد . در رجب ۱۲۶۲ ه‍.ق درگذشت و در بقعهشاهچراغ در شیراز ، در جوار مدفن مرشد خود میرزای سکوت مدفون شد .

شاعری

وصال از بزرگترین شاعران و ادیبان سدهٔ سیزدهم هجری است . دیوان اشعار او نزدیک به سی هزار بیت دارد . وصال در مرثیه سرایی از تمامی شعرا گوی سبقت را ربود . از سروده‌های وی دیوان شعر و مثنوی «بزم وصال» است و اتمام مثنوی «فرهاد و شیرین» وحشی بافقی است که ناتمام مانده بود . او همچنین «اطواق الذهب» اثر زمخشری را به فارسی ترجمه کرده‌است .