زندگینامه یوهان سباستین باخ-موسیقیدان

به گزارش ایسنا، اگرچه باخ اصولا توسط هم نسلان خود به عنوان یک نوازنده برجسته هارپسبکورد، ارگان و متخصص ساخت ارگان مورد تحسین قرار می‌گرفت

اما امروزه به عنوان یکی از بزرگترین آهنگسازان تمام ادوار و خالق کنسرتو برندبرگ و… و چندین و چند شاهکار دیگر شناخته می‌شود.

باخ به موجب اینکه در برهه مناسبی از تاریخ موسیقی ظهور کرد، توانست سبک‌های اصلی، اشکال و سنت‌های ملی را که طی نسل‌های قبل توسعه داده شده بودند را مورد بررسی قرار داده و گردآوری کند و در نهایت با توانایی خود آنها را پرورش دهد.

باخ عضوی از یک خانواده قابل توجه از موسیقیدانان بود که به موفقیت‌های خود در این حوزه می‌بالیدند.

باخ در سال۱۷۳۵ شجره‌نامه‌ای به نام «خاستگاه خانواده موسیقیدان باخ» تهیه کرد که در آن نسبت خود را به جدش ویت باخ که یک نانوا یا آسیابان بود مشخص می کرد.

درواقع جد او در اواخر قرن شانزدهم به علت اتهام مذهبی از مجارستان به وچمار در تورینگن تبعید شد و در سال ۱۹۱۶ درگذشت.

ومچار پیش از تبعید جد او، محل زندگی آنها بود و احتمال می‌رود که جد باخ در زمان تبعیدش به این منطقه در اصل در حال بازگشت به زادگاه خود بوده است.

ویت عادت داشت که سازش را همراه خود به آسیاب ببرد و آن را هنگامی که آسیاب در حال چرخیدن بود بنوازد.

باخ بیان کرده است: «جد من حتما صدای زیبایی را با سازش خلق کرده و یاد گرفته بود که برای این کار زمان بگذارد. این مسئله حتما آغاز موسیقی در خانواده ما بوده است.»

اوایل زندگی

یوهان سباستین باخ کوچکترین فرزند یوهان آمبروسیوس باخ و الیزابت لامهرت بود. پدرش نوازنده سازهای زهی بود که توسط شورای شهر و دادگاه دوک آیزناخ استخدام شده بود.

یوهان سباستین در سال ۱۶۹۲ یا ۱۶۹۳ مدرسه را شروع کرد و علی رغم غیبت‌های مکرر، با نتیجه عالی آن را به پایان رساند.

از تحصیلات موسیقی او در این زمان اطلاعاتی در دست نیست با این حال ممکن است مقدمات نواختن سازهای زهی را از پدرش آموخته باشد.

البته هیچ شکی نیست که او در کلیسای جورج شهر ویسمار حضو داشته است؛ جایی که یوهان کریستف باخ تا سال ۱۷۰۳ نوازنده ارگان بوده است.

در سال ۱۶۹۵ پدر و مادرش هر دو از دنیا رفته بودند و برادر بزرگترش کریستف باخ که نوازنده ارگان بود از او مراقبت می‌کرد.

کریستف شاگرد آهنگساز تأثیرگذار کیبورد یوهان پاچبل بوده و ظاهرا او اولین درس‌های رسمی کیبورد را به باخ آموزش داده است.

باخ جوان مجددا در مدرسه عملکرد خوبی از خود نشان داد و در سال ۱۷۰۰ صدای او باعث شد که جایگاهی در گروه کُر پسران مستمند مدرسه  Michaelskirche  پیدا کند.

صدای او باید پس از این ماجرا قوای سابق خود را از دست داده باشد ولی با این حال مدتی در لونبورگ ماند و به طور کلی خود را مفید واقع کرد.

شکی نیست که او در کتابخانه مدرسه که مجموعه بزرگ و به روزی از موسیقی کلیسا داشت مطالعه می‌کرد.

احتمالا باخ آثار گئورگ باهم (ارگانیست و آهنگساز عصر باروک در آلمان) را شنیده بود و از هامبورگ برای شنیدن کارهای مشهور یوهان آدام راینکن (آهنگساز و ارگانیست آلمانی/هلندی که یکی از مهمترین آهنگسازان قرن هفدهم بود) بازدید کرده بود.

به نظر می‌رسد که او در اواخر تابستان سال ۱۷۰۲ به تورینگن بازگشته است؛ در این برهه زمانی او دیگر یک ارگانیست کاملا حرفه‌ای بود.

تجربه باخ در لونبورگ، او را از سنت‌ نواختن سازهای اجدادی نزدیکش دور کرده بود. از آن پس او عمدتا و نه به طور انحصاری، آهنگساز و اجراکننده کیبورد و موسیقی مقدس بود.

چند ماه بعدی از زندگی باخ در هاله‌ای از ابهام است ولی در چهارم مارس ۱۷۰۳ او عضوی از ارکستر بود که توسط یوهان ارنست، دوک وایمار استخدام شده بود.

این سمت برای او تنها یک توقفگاه بود؛ او احتمالا در آن زمان به ارگانی چشم دوخته بود که در کلیسای جدید آرنشتات در حال ساخت بود؛ زیرا زمانی که ساخت آن تمام شد، به آزمایش آن کمک کرد.

در آگوست سال ۱۷۰۳ به عنوان ارگ نواز منصوب شد. همه اینها در ۱۸ سالگی او اتفاق افتاد. اسناد آرنشتات حاکی بر این است که وی ارگانیست دربار ویمار بوده است.

باخ در آرنشتات

باخ در آرنشتات، در حاشیه شمالی جنگل تورینگین، جایی که تا سال ۱۷۰۷ در آنجا بود، خود را وقف موسیقی کیبورد، به ویژه ارگ کرد.

در حالی که در لونبورگ ظاهرا فرصتی برای آشنایی مستقیم با آثار و آهنگسازی‌های جذاب و پر زرق و برق دیتریش بوختهود، مهمترین نماینده مکتب موسیقی ارگ در شمال آلمان نداشت.

در اکتبر ۱۷۰۵ با دریافت مرخصی یک ماهه و پیاده روی تا لوبک کمبودهای دانش خود را اصلاح کرد. این سفر او باید برایش پر سود بوده باشد زیرا تا اواسط ژانویه ۱۷۰۶ بازنگشت.

در فوریه کارفرمایانش از غیبت او و موارد دیگر شکایت داشتند؛ زیرا او آهنگ‌های سرود را آنقدر آزادانه هماهنگ کرده بود که حاضران کلیسا نمی‌توانستند با آن همخوانی کنند و البته به معنای دیگر که از همه چیز مهمتر است او اصلا سرودی، نساخته بود.

احتمالا دلیل اصلی این غفلت او این بود که به طور موقت درگیر ارگان شده بود و از طرفی با خوانندگان محلی و نوازندگان به علت اینکه تحت کنترل او نبودند و با استاندارهایش تطابق نداشتند، رابطه خوبی نداشت.

در تابستان ۱۷۰۵ او اظهاراتی توهین آمیز درباره یک نوازنده باگوت بیان کرد که منجر به یک درگیری خیابانی شد.

پاسخ‌های او به این شکایات نه رضایت بخش بود و نه حتی قابل قبول.

این واقعیت که وی از کار اخراج نشده است نشان می‌دهد که کارفرمایان او به اندازه خود او از توانایی استثنایی او آگاهی داشته و تمایلی به از دست دادن او نداشته‌اند.

در سال‌های اولیه، باخ به عنوان میراث فرهنگی موسیقی منطقه تورینگین، با اشکال و سرودهای سنتی (کرال) و موسیقی کیبورد آشنایی کامل داشت.

او احتمالاً تا سال ۱۷۰۸ همه چیزهایی را که پیشینیان آلمانی‌اش می‌توانستند به او بیاموزند آموخته بود.

شهر بعدی که در مسیر زندگی باخ قرار داشت ، ملهاوزن بود. در اینجا در سال ۱۷۰۶ او برنده مسابقه جایگاه ارگ نواز شد.

کلیسای بلازیا او را با حقوق خوب، اما همچنین با یک شرط خاص استخدام کردند؛ همراهی موسیقی کرال بدون هیچ نوع «تزئین».

مقامات شهری به نوازنده ارگ جدید احترام گذاشتند. آنها طرح بازسازی ارگان کلیسا را تصویب کردند و همچنین پاداش خوبی برای کانتاتای جشن “Lord is my king” ساخته باخ که به مراسم تحلیف کنسول جدید اختصاص داشت، پرداخت کردند.

اقامت در Mhhlhausen در زندگی باخ با یک اتفاق خوشایند رقم خورد: او با دختر عموی محبوب خود ماریا باربارا ازدواج کرد که بعدا به او هفت فرزند داد.

سبک موسیقی باخ

ویژگی سبک آهنگسازی باخ بر بافت کنترپوانی، نت پایه خطی و پیشروی هارمونیک در دومینانتها و ریتم‌های محرک استوار است که با یکدیگر ترکیب می‌شوند و حسی از پیشروی را به وجود می‌آورند.

مانند بسیاری از آهنگسازان دیگر سبک باروک، موسیقی باخ به شکل موتیفی متراکم است؛ الگوهای ملودیک و ریتمیک که در ابتدای یک اثر معرفی می‌شوند،

پیوسته به‌وسیلهٔ برگشت‌های ملودیک و کنترپوانی، افزایش و کاهش در حین تکرارها و جوش و خروش و تحرک در نغمه‌ها، تغییر شکل می‌دهند.

امروزه «سبکِ باخ» بر تصنیفات موسیقایی، از سرودهای روحانی و آثار مذهبی تا آثار پاپ و راک، تأثیراتی گذاشته‌است.

بسیار از تم‌های باخ – بخصوص تم توکاتا و فوگ در ر مینور – مکرراً در آثار موسیقی راک استفاده شده‌اند و محبوبیت قابل توجهی یافته‌اند.

آثار باخ

آثار یوهان سباستیان باخ به‌وسیلهٔ حروف BWV (سرواژهٔ عبارت آلمانی: Bach Werke Verzeichnis) به معنای نمایهٔ آثار باخ نمایه‌گذاری شده‌اند.

این فهرست که در سال ۱۹۵۰ منتشر شد، به‌وسیلهٔ ولفگانگ اشمایدر تهیه شده‌است. به عنوان مثال، از BWV 846 تا BWV 893 ویژهٔ پرلود و فوگای باخ است.

فهرست یادشده به جای تقسیم‌بندی بر حسبِ زمان تصنیف اثر، بر حسبِ نوعِ اثر تقسیم‌بندی شده‌است.

در گردآوری این فهرست، شمایدر عمدتاً از فهرست ویراست انجمن باخ (لاتین:Bach Gesellschaft Ausgabe)، فهرستی از آثار آهنگساز که بین سال‌های ۱۸۵۰ و ۱۹۰۵ جمع‌آوری شده‌است، پیروی کرده‌است.

وی در طی دوران حیاتش به‌عنوان ارگ‌نواز، مشاور ساختِ ارگ و آهنگساز، آثاری برای ارگ – چه در انواع آزاد آلمانی مانند پرلودها، فانتازیاها و توکاتاها و شکل‌های بسته‌تری مانند پرلود کوراله‌ها و فوگ‌ها – مشهور بود.

به دلیل خلاقیت فراوان و توانایی ادغام سبک‌های ملّی متفاوت و متنوع در آثارش برای ارگ، توانست در سنین جوانی شهرت و اعتبار کسب نماید.

پرحاصل‌ترین دوران وی (از ۱۷۰۸ تا ۱۷۱۴) نه تنها با تصنیف چندین جفت از پرلودها و فوگ‌ها و توکاتاها و فوگ‌ها همراه بود، بلکه تألیف «کتابچهٔ اُرگ» را نیز در پی داشت.

این کتاب ناتمام مجموعه‌ای از چهل و نه پرلود کورالهٔ کوتاه را شامل می‌شد که هدف آن‌ها نمایش فنون ترکیبی بود که می‌توانست در کاربرد ملودی‌های کوراله استفاده شود.

همچنین، باخ آثار فراوانی برای هارپسیکورد نوشته‌است که بعضی از آن‌ها بر روی کلاویکورد نیز اجرا شده‌اند.

بسیاری از آثار او برای کلاویه‌ها مجموعه‌هایی هستند که سعی می‌کنند به شکلی دانشنامه‌ای احاطه‌ای جامع و کامل بر تمام سیستم‌های تئوریک داشته باشند و این تلاش‌ها موفقیت‌آمیز نیز بوده‌است.

باخ برای سازهای تک، دو ساز و دسته‌های موسیقی کوچک آثاری نوشته‌است. او همچنین تعداد زیادی کانُن و ریچرکاره نوشته‌است که بیشتر آن‌ها سازبندی مشخصی ندارند.

پراهمیت‌ترین مثال‌های این نوع آثار را می‌توان در «هنر فوگ» و «پیشکش موسیقایی» یافت.

مشهورترین اثر باخ برای ارکستر کنسرتوهای براندنبورگ هستند. آثار باقی‌ماندهٔ دیگر باخ در شکل کنسرتو، دو ویولن کنسرتو، یک کنسرتو برای دو ویولن (مشهور به کنسرتوهای «دوتایی» یا «double concertos») و کنسرتوهایی برای یک، دو، سه و حتی چهار هارپسیکورد هستند.

علاوه بر کنسرتوها، باخ همچنین چهار سوئیت ارکستری نیز نوشته‌است که مجموعه‌ای از موسیقی سبک‌گرایانهٔ رقص برای ارکستر است.

باخ در کلیسای سنت توماس هر یک‌شنبه یک کانتات بر مبنای تم مربوط به منتخب آیات کتاب مقدس که در همان هفته خوانده می‌شد، اجرا می‌کرده‌است.

دست‌کم سه مجموعهٔ کامل از این کانتات‌ها مذهبی را تصنیف کرده‌است که در مجموع، تعداد آن‌ها به بیش از ۳۰۰ کانتات می‌رسد که از میان آن‌ها تنها حدود ۱۹۵ اثر برجای مانده‌است.

او همچنین تعدادی کانتات غیرمذهبی نیز تصنیف نموده‌است که معمولاً در مراسم اجتماعی چون جشن‌های ازدواج اجرا می‌شده‌اند.

آثار باخ برای ارکستر و دستهٔ آواز بزرگ شامل قطعهٔ مشهور «پاسیون به روایت متای قدیس» (به آلمانی: «Matthäuspassion»)

و «پاسیون به روایت یوحنای قدیس» (به آلمانی: Johannespassion) است که هر دو اثر برای اجرا در هفتهٔ مقدس در کلیسای سنت توماس تصنیف شده‌اند.

دیگر اثر بزرگ باخ، «مس در سی مینور»، نزدیک پایان عمر وی با استفاده از قطعات دیگری که پیش‌تر تصنیف شده بودند (مانند کانتات شماره ۱۹۱ و کانتات شمارهٔ ۱۲) گردآوری گشت.

در تمام این آثار، برخلاف موتت‌ها، در کنار همسرایی‌ها بخش‌های تکخوانی قدرتمندی نیز دیده می‌شود.

سال‌های پایانی عمر

در سال ۱۷۴۰ باخ با وجود مشکلات بینایی به کار خود ادامه داد. او آنقدر حالش خوب بود که بتواند سفر کند و اجرا داشته باشد و از فردریک کبیر، پادشاه پروس در سال ۱۷۴۷ بازدید کند.

او برای شاه می‌نواخت و ترکیب‌بندی جدیدی را در آن دوران ساخت. پس از بازگشت به لایپزیگ، باخ قطعه را اصلاح کرد و مجموعه‌ای از فوگ ها را به نام “پیشنهاد موزیکال” به فردریک کبیر ارائه کرد.

در سال ۱۷۴۹ باخ شروع به ساخت آهنگی جدید به نام “هنر فوگ” کرد، اما آن را کامل نکرد.

او تلاش کرد که با انجام جراحی در سال بعد، بینایی خود را بهبود بخشد، اما این جراحی سبب شد تا او به طور کامل بینایی خود را از دست دهد و کور شود.

بعد از آن سال، باخ سکته کرد و در ۲۸ ژوییه ۱۷۵۰ در لایپزیگ درگذشت.

در طول زندگی او، باخ بیشتر به عنوان نوازنده ارگ شناخته می‌شد تا یک آهنگساز. تعداد کمی از آثار او در طول زندگی او منتشر شدند.

با این حال، ساخته‌های موسیقی باخ از سوی کسانی چون آمادئوس موتزارت و لودویگ ون بتهوون، که پیرو او بودند مورد تحسین قرار گرفتند.

شهرت باخ در سال ۱۸۲۹ زمانی که آهنگساز آلمانی فلیکس مندلسون با شور و شوق و با توجه به سنت متی “Passion According to St. Matthew” را دوباره منتشر کرد، به شکل قابل توجهی بیشتر و بیشتر شد.

منبع:

۱-سایت مجله تخصصی آراد مگ

۲-سایت بریتانیکا

۳-wikipedia.org