زندگینامه روئال آمونسن
روئال اِنگِلبِرت گراونینگ آمونسن (به نروژی: Roald Engelbregt Gravning Amundsen) (زادهٔ ۱۶ ژوئیه ۱۸۷۲ – مرگ ۱۸ ژوئن ۱۹۲۸) جستجوگر نروژی دو قطب شمال و جنوب بود. او نخستین سفر اکتشافی قطب جنوب را میان سال‌های ۱۹۱۰–۱۲ رهبری نمود و همچنین نخستین کسی است که به هر دو قطب شمال و جنوب رسید. آمونسن را نخستین کسی می‌دانند که گذرگاه شمال غربی را درنوردید. او در کنار مردانی چون داگلاس موسن، رابرت فالکن اسکات و ارنست شکلتون یکی از رهبران اصلی دورهٔ اکتشافات قهرمانانهٔ قطب جنوب بود.
روئال آمونسن در سال ۱۹۱۰ میلادی به سمت قطب شمال حرکت کرد و تصمیم داشت اولین کسی باشد که به آن جا می‌رسد، اما این تصمیم را به تعویق انداخت چرا که یک آمریکایی به نام رابرت پیری پیش از اقدام او، مدعی شد که به آن جا رسیده است. بعدها ادعای پیری در سرسیدن به محل دقیق قطب شمال رد شد. این کاشف نروژی سپس تصمیم گرفت به قطب جنوب برود. آمونسن در ۱۴ دسامبر ۱۹۱۱ اولین کسی بود که وارد قطب جنوب شد. گروه اکتشافی کاپیتان اسکات یک ماه پس از وی وارد آن منطقه شد. او همچنین به سال ۱۹۲۶ با تیم اکتشافی خود، نخستین شخصی شد که با هواپیما از روی قطب شمال گذشت. آمونسن در ژوئن ۱۹۲۸ در طی یک عملیات نجات ناپدید گشت.
زندگی:
آمونسن در خانواده‌ای کشتی‌دار و ناخدا در بورگه نروژ زاده‌شد. پدرش ینس آمونسن بود و او فرزند چهارم خانواده بود. مادرش کوشید تا او را از پیشهٔ خانوادگیش -دریانوردی- دور نگاه‌دارد و او تا زمان مرگ مادر یعنی تا ۲۱ سالگی از پرداختن به این کار پرهیز کرد. در این زمان دانشگاه پزشکی را رهاکرد و به دریانوردی پرداخت.
او میان سال‌های ۱۸۹۷–۱۸۹۹ یکی از هموندان گروه بلژیکی گسیل داشته به قطب جنوب بود. این گروه اعزامی را آدرین دوژرلاش رهبری می‌کرد و نخستین سفر زمستانی به قطب جنوب بود. کشتی ایشان در یخ گیر کرد و دشواری‌هایی همچون دچارشدن به بیماری اسکوروی را برای خدمه‌اش پدیدآورد ولی تجربه سودمندی را به آمونسن بخشید.
گذر از میان دو اقیانوس:
در ۱۹۰۳ آمونسن با کامیابی گذرگاه شمال غربی –میان دو اقیانوس اطلس و آرام را پیمود. آمونسن در روند این سفر از مردمان بومی نتسیلیک آموزه‌هایی را برای زندگی در قطب آموخت، برای نمونه بهره‌برداری از سگ‌های سورتمه. در ۱۹۰۵ و هنگامی که او در آلاسکا بود خبر استقلال نروژ از سوئد را شنید و گزارش کامیابی‌هایش را برای پادشاه تازهٔ نروژ هاکون هفتم فرستاد.
آمونسن و گروهش به پرچم نروژ در قطب جنوب نگاه می‌کنند، سال ۱۹۱۱
گشایش قطب جنوب:
از آن او در اندیشه سفر به قطب شمال بود که شنید فردریک کوک و رابرت پیری عزم گشودن آن نقطه را دارند؛ پس به سوی قطب جنوب تغییر مسیر داد. او در این سفر سوار بر کشتی فرَم بود. در ۳ ژوئن۱۹۱۰ از اسلو بیرون‌زد. وی و مردانش در ۱۴ ژانویه ۱۹۱۱ به جزیره یخی راس رسیدند و نخستین اردوگاه خود را به نام فرمهایم بنیاد نهادند. سپس آمونسن مردانش را از پوشیدن پوشاک پشمی سنگین بازداشت و به جای آن به آنها پوستین‌هایی همانند پوشش اسکیموها پوشاند. ایشان همچنین از سورتمه و اسکی بهره بردند و نیز در ۸۰٬۸۱ و ۸۲ درجهٔ جنوبی، یعنی در راه حرکتشان به سوی قطب جنوب، انبارهای آذوقه‌ای برپا ساختند. تیم او دربرگیرنده اولاف بیالاند، هلمر هانسن، اسوره هاسل، اسکار ویستینگ و خود وی بود. ایشان با ۴ سورتمه و ۲۵ سگ به راه افتادند. آنها پس از ۴ روز بالاروی در ۲۱ نوامبر به لبهٔ پشتهٔ قطبی رسیدند. آمونسن چنین برنامه ریخته بود که در میان راه سگ‌هایی را برای داشتن گوشت تازه کشته و بخورند. در ۱۴ دسامبر ۱۹۱۱ گروه پنج‌تنه به همراه ۱۶ سگ به نقطهٔ قطبی رسید. آنها ۳۵ روز پیش از گروه رابرت فالکن اسکات –که هماوردشان در این نبرد بودند- به قطب جنوب رسیده‌بودند. آمونسن اردوگاه قطبی خویش را پولهایم (به معنای خانهٔ قطب) نام‌نهاد. وی همچنین فلات جنوبگان را نیز به نام پادشاه کشورش فلات شاه هاکون هفتم خواند. گروه در ۲۵ ژانویه۱۹۱۲ با ۱۱ سگ به فرمهایم بازگشت. کامیابی او در ۷ مارس۱۹۱۲ هنگامی که او به هوبارت در استرالیا رسید انتشار یافت. دریایی در اقیانوس منجمد جنوبی به افتخار این فتح دریای آمونسن نامیده می‌شود.
کامیابی‌های دیگر :
در ۱۹۲۵ او به دستیاری لینکلن السورت و خلبان هیالمار ریزر لارسن و سه عضو دیگر با دو هواپیما دست به پیمایش عرض شمالی در جایی که مایل‌ها دور از رادار بود زدند.
در ۱۹۲۶ تیم آمونسن با هواپیمایی ساخته اومبرتو نوبیله از روی قطب شمال گذشتند. ایشان از اشپیتسبرگن در ۱۱ مه ۱۹۲۶ برخاستند و دو روز پس از آن در آلاسکا بر زمین فرودآمدند.
پایان زندگی:
روئال آمونسن در ۱۸ ژوئن۱۹۲۸ در هنگام انجام یک عملیات نجات ناپدید شد و پیکرش هیچ‌گاه یافت نشد. گویا هواپیمای او در مه دریای بارنت گیرافتاده و آنگاه سرنگون شده‌بود.
منبع: ویکی‌پدیای انگلیسی، دانشنامهٔ آزاد
