زندگینامه مهدی پیراسته
سید مهدی پیراسته فرزند حاجی معتمد در سال ۱۲۹۸ در اراک متولد شد. پس از تحصیلات مقدماتی و متوسطه وارد دانشگاه تهران شد و در رشته حقوق قضایی فارغ التحصیل شد. وی خدمات دولتی را از دادگستری شروع کرد و مشاغلی مانند دادیاری و بازپرسی اراک، دادستان ساوه، رئیس شعبه دادگاه بخش در تهران داشت. مدتی مستشار استیناف و زمانی رئیس کل دادگاههای بخش تهران بود. در سال ۱۳۲۶ به دادستانی تهران منصوب شد. در همین زمان پرونده ترور محمد مسعود، مدیر روزنامه مرد امروز زیر نظر او مراحل قضایی خود را طی می‌کرد. وی مدتی نیز مدیر روزنامه مرد ایران بود. در دوره شانزدهم به نمایندگی از مردم ساوه وارد مجلس شورای ملی شد. او از جمله نمایندگان اقلیت مخالف دولت مصدق بود به طوری که در جلسه ۲۱۲ مورخ ۱۹ آذر ۱۳۳۰ گفت: «در حکومت دکتر مصدق امنیت نیست، آیین نامه در این مملکت رعایت نشده، قانون رعایت نشده، آزادی رعایت نشده، حقوق بشری رعایت نشده و …». پس از آنکه لطفی وزیر دادگستری دولت ملی مصدق پیراسته را به همراه تعدادی از قضات بدنام تصفیه نمود، پیراسته نیز در اقدامی تلافی جویانه در حمله به خانه لطفی شرکت کرد و وی را با مشت و لگد و چوب و چماق مجروح نمود.۱ پس از کودتای ۲۸ مرداد مجدداً از حوزه انتخابیه ساوه و زرند به نمایندگی دوره ۱۸ مجلس شورای ملی انتخاب گردید.
پس از افتتاح مجلس با سمت دادیاری دیوان عالی کشور به فرانسه رفت و دکترای حقوق گرفت. پس از مراجعت به ایران به ترتیب معاون وزیر کشور، استاندار فارس، استاندار خوزستان و در دولت اسد الله علم به سمت وزیر کشور منصوب شد. در قیام خونین ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ که به کشتار جمع کثیری از مردم بی دفاع منجر شد پیراسته در جایگاه وزیر کشور سرگرم اجرای فرامین شاه بود. وی از بهمن ۱۳۴۳ تا آبان ۱۳۴۶ سفیر ایران در عراق بود.
پیراسته قبل از سفر به عراق به بهانه مذاکره در راه انجام خواسته‌های روحانیت به ادعای داشتن اختیارات کافی، از حضرت امام خمینی اجازه ملاقات خواست و جواب امام این بود که: «اگر اختیارات شامل مسائلی از قبیل منحل کردن مجلسین فرمایشی و غیر قانونی و قطع روابط با دولت غاصب اسرائیل و اعطای آزادی کامل بیان و قلم و … به ملت و … باشد به ملاقات بیاید والا بدون جهت اتلاف وقت نکنید». پیراسته با یأس از اجازه، روز جمعه ۲۲ خرداد ۱۳۴۳ سرزده وارد مجلس امام می‌شود و می‌گوید چون برای انجام مأموریت جدید عازم عراق است بدون اطلاع قبلی برای خداحافظی آمده است. در اینجا حضرت امام خمینی بیاناتی ایراد فرمودند که خلاصه آنها این است: «روحانیت در مقابل اقدامات ضد دینی دستگاه به هیچ وجه ساکت نخواهد نشست و با اینکه مفاسد و خلافکاریهای گذشته هنوز جبران نشده باز زمزمه جنایات دیگری از قبیل تغییر قانون ارث و طلاق و … ساز شده است و با این وضع امکان تفاهم دستگاه حاکم و روحانیت وجود نخواهد داشت. این چه حکومت مشروطه‌ای است که نه قلم آزاد است و نه بیان …”.۲ پیراسته از آذر ۱۳۴۶ به مدت چهار سال سفیر ایران در بلژیک و در سال ۱۳۴۷ به عضویت شورای طرحهای سیاسی وزارت امور خارجه درآمد. پیراسته در ماههای آخر حکومت شاه به تکاپو افتاد تا رژیم را نجات دهد از یک سو با ظاهری قانونخواه سازمانی تحت عنوان «جبهه مدافعان قانون اساسی» تشکیل داد و از سوی دیگر کوشش کرد با محافل مذهبی ارتباط برقرار کند که در این راه ناموفق بود، بعد از انقلاب به امریکا رفت و بانی جمعیتی به نام «نگهبانان قانون اساسی» شد.
نظر سازمان اطلاعاتی حکومت شاه «ساواک» در مورد پیراسته در گزارش ویژه مورخ ۹/۴/۱۳۴۲ چنین آمده است: «… دکتر مهدی پیراسته با عامیون ارتباط دارد و در سیاست طرفدار انگلستان می‌باشد. و همچنین مدتی با حزب استقلال و عبدالقدیر آزاد همکاری داشته و یکی از علل ترقیاتش پشتیبانی دکتر متین دفتری از نامبرده بوده است. به علاوه شخصاً نیز مردی است جاه طلب و پرکار … . گزارشات واصله سوء استفاده نامبرده را در امر انتخابات دوره گذشته تأیید می‌نماید و اقلام دریافتی بدین شرح می‌باشد. از آقای دکتر معدل ۲۵۰ هزار تومان، از آقای غلامرضا ایلخانی ۱۰۰ هزار تومان (این رقم با کمک آقای عزیز الله قوام اخذ شده) ضمناً در زمان وزارت کشور از شرکت جپ بابت خرید ۱۵۰ دستگاه خودرو مبلغ ۳ میلیون ریال پورسانت دریافت نموده است. نامبرده از اعضای جمعیت فراماسونری لژستاره سحر نیز بوده است».۳
_______________________________
۱. باقر عاقلی، شرح حال رجال سیاسی و نظامی معاصر ایران، ج۱ (نشر گفتار؛ نشر علوم، ۱۳۸۰)، ص ۴۶۹ ـ ۴۷۰.
روزشمار انقلاب اسلامی، ج۵ (تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری، ۱۳۷۶)، ص ۱۰۵.
۲. «دکتر پیراسته در قم»، بعثت، ۸ (تیر ۱۳۴۳)، ص ۳.
۳. جنبش چپ به روایت اسناد ساواک: حزب دمکرات کردستان ایران، ج۱ (تهران: وزارت اطلاعات، مرکز بررسی اسناد تاریخی، ۱۳۸۷)، ص ۱۱۰ ـ ۱۱۱.
محمد ابراهیم امیر تیمور کلالی، ناگفته‌هایی از دولت دکتر مصدق، به کوشش مرتضی رسولی پور (تهران: موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، ۱۳۸۰)، ص ۲۴۸.
نویسنده : اکبر مشعوف
منبع : موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران
