زندگینامه ظهوری ترشیزی

(وف ۱۰۲۶ -۱۰۲۴ ق)، شاعر و نویسنده، متخلص به ظهورى. ملقب به ملک الشعراء. وى در قریه‏ى جمند، از توابع ترشیز، به دنیا آمد. جوانیش به کسب ادب و دانش در خراسان گذشت، سپس به یزد رفت و در آنجا به شیوه‏ى شاعرى مشغول شد و با گروهى از اهل ادب معاشرت نمود در همان دیار با وحشى بافقى آنشایى و مصاحبت یافت. پس از آن چندگاهى به شیراز عزیمت کرد و در آنجا با درویش حسین سالک شیرازى، شاعر و نقاش و مذهب معروف، دوستى و ملازمت یافت. سپس قصد هند کرد و وارد دکن شد و در بیجاپور به درگاه عادل شاهیان رسید و ملازمت عادل‏شاه ابراهیم ثانى را یافت و او را مدح گفت. آشنایى ظهورى با ملک قمى هم در همین ناحیه‏ى دکن و ظاهره در بیجاپور حاصل شد و به مواصلت ظهورى با دختر ملک انجامید و از آن پس دو شاعر با یکدیگر به سر بردند و در ایجاد بعضى اثرها با هم همکارى داشتند. ظهورى پس از چندى آهنگ حجاز کرد و در بازگشت به هند در احمدنگر پایتخت نظامشاهیان به خدمت عبدالحریم‏خان خانان رسید. وى در نظم و نثر دست داشت بطورى که در هند به شهرت رسید. از جمله آثارش: مجموعه منشآت به نامهاى: «دیباچه‏ى نورس»، که مقدمه‏اى است بر کتاب «نورس خیال» اثر ابراهیم عادل‏شاه؛ «گلزار ابراهیم»، در ستایش ابراهیم عادل‏شاه؛ «خوان خلیل»، که با مشارکت ملک قمى به نام ابراهیم عادل‏شاه تصنیف کرد؛ «پنج رقعه»؛ «دیوان» شعر؛ «ساقى‏نامه»، حدود چهار هزار و پانصد بیت که به نام برهان ثانى نظامشاه سرود.[۱]
نورالدین محمد، ترشیزى شاعر مشهور اوایل قر. ۱۱ ه. (ف. ۱۰۲۵ ه.ق./ ۱۶۱۶ م.) وى مدتى در خراسان و عراق و فارس به سر برد و با عمال و بزرگان و شاعران آن نواحى مصاحبت داشت و سپس به مکه و از آنجا در سال ۹۸۰ ه.ق./ ۱۵۷۲ م. به هند رفت و در آنجا کسب مقامات بلند کرد. دیوان ظهورى شامل مثنوى‏ها، قصیده‏ها و غزلهاى بسیار است و سه دیباچه وى به نثر فارسى بر مجموعه‏هاى او (نورس، گلزار ابراهیم، خوان خلیل) به نام «سه نثر ظهورى» شهرت بسیار دارد و جزو کتب درسى هندوستان و پاکستان به شمار مى‏رود، و بر آن شروحى نوشته‏اند. شهرت ظهورى در هند بیشتر از ایران است.

یک نمونه از اشعار مشهور وی :

تا کی جفا کشم زتو ای بی وفا،برو/بگذاشتم به مدعیان مدعا،برو
آن ها که درقفای تو گفتیم،گفته ایم/تا وا نکرده ایم لب،از پیش ما برو
دشمن نکرد آنچه تو کردی به دوستی/بیگانه ام دگر،برو ای آشنا برو
امید صلح نیست دگر،نیست نیست نیست/منشین،برو برو برو،ای بی وفا برو
برخود حرام کرده مشامم شمیم او/هستند بی خودان دگر،ای صبا برو
غیر از سفر علاج نداری،لجاج چند؟/مردی ز رشک غیر،ظهوری بیا برو