زندگی نامه شمس تبریزی

زندگی نامه شمس تبریزی

محمد بن علی بن ملک داد تبریزی ملقب به شمس‌الدین یا شمس تبریزی در سال ۵۸۲ هجری قمری در تبریز متولد شد.

او از بزرگان صوفیه در قرن ۷ است. شمس به ریاضیات، جهانگردی و مکتب داری می‌پرداخت. او ابتدا تحت شاگردی شیخ ابوبکر زنبیل باف تبریزی بود.

شمس بسیار عاشق سفر بود و به نقاط مختلف می‌رفت تا تجربه‌های فراوانی به دست آورد.

شمس تبریزی و مولوی

شمس تبریزی در سفرهایش به قونیه در حالی که ۶۰ ساله بود با مولوی ملاقات کرد. تا پیش از این دیدار، مولوی از عالمان و فقیهان بود و به تدریس علوم دینی اشتغال داشت. پس از این دیدار مولوی مجذوب و شاگردش شد.

این علاقه به حدی بود که بعد از ترک قونیه توسط شمس، مولانا بسیار اندوهگین شد. سرانجام نامه‌ای از شمس به وی رسید. شمس تبریزی در این نامه نوشته بود که در شام سکونت دارد بنابراین مولوی فرزندش را با بیست نفر از یارانش به شام فرستاد تا شمس را به قونیه بازگرداند و سرانجام او با استقبالی باشکوه بازگشت.

پس از مدتی کینه‌توزی‌های فراوانی نسبت به این دو ایجاد شد و در سال ۶۴۵ شمس تبریزی بدون خبر، قونیه را ترک کرد. مولوی بارها در جست و جوی خبری از شمس به شهرهای مختلف رفت.

او در پی یافتن شمس دو بار به شام سفر کرد و به افراد مختلف مژدگانی داد اما نشانی از او نیافت.

شمس تبریزی و کیمیا

شمس تبریزی و کیمیا خاتون در سال ۶۴۲ با یکدیگر ازدواج کردند. کیمیا خاتون در آن زمان ۲۵ ساله و دختر محمد شاه (دختر خوانده مولانا) است.

مادر کیمیا خاتون، کراخاتون بعد از مرگ محمدشاه به عقد مولانا درآمد. شمس و کیمیا ۳۵ سال اختلاف سنی داشتند و صاحب فرزندی به نام حجیب شکربر شدند.

مقالات شمس تبریزی

مقالات شمس تبریزی مجموعه‌ای از سوال‌ها و جواب‌های میان او و مولانا و مریدان است. شمس مجموعه‌ای از سخنان و حکایات دلنشین خود را در آن نوشته است.

بدیع‌الزمان فروزانفر معتقد است میان مقالات شمس با مثنوی مولوی ارتباطی قوی وجود دارد. مطالبی که در این مقالات موجود است در خصوص شخصیت، زندگی و خانواده شمس، رابطه شمس با مولانا، قصه‌ها و حکایات او است.

آثار شمس تبریزی

۱-مقالات شمس تبریزی

۲-مناقب العارفین

۳-دیوان شمس

ارتباط بین مقالات شمس با مثنوی مولوی

بنا به نوشته بدیع الزمان فروزان فر ارتباطی قوی میان مقالات شمس با مثنوی مولوی وجود دارد و مولوی بسیاری از مطالب، امثال و قصص مقالات شمس را در مثنوی خود آورده است.

شمس تبریزی شیعه بود یاسنی؟

شمس تبریزى، که وجود خود را کیمیا می داند ، مقام معرفت و خوف و خشیتِ برترین بانوی خلقت، حضرت فاطمه زهرا علیها السلام را خوار و پست شمرده و ضمن اهانت صریح به ایشان، عبادت ام الائمه علیهم السلام را ناشی از محبت و شوق نمی داند و چنین مى‏ گوید:

«مردم را سخن نجات خوش نمى‏ آید، سخن دوزخیان خوش مى ‏آید… لاجرم ما نیز دوزخ را چنان بتفسانیم . که بمیرد از بیم! فاطمه رضی اللّه‏ عنها عارفه نبود، زاهده بود. پیوسته از پیغمبر حکایت دوزخ پرسیدى.»

این فرد که حضرت زهرا علیها سلام را به قصور در معرفت خدا متهم می کند می گوید: خداوند متعال با زبان عمر بن خطاب خلائق را مورد خطاب قرار می دهد: الحق ینطق علی لسان عمر (بن خطاب).

شمس تبریزی، خلیفه اول یعنی ابوبکر را زاهدی بی بدیل خوانده که هرگز طرفه عینی به دنیا و ما فیها مشغول نشد و همواره خدا را در یاد داشت وی می گوید:

من اراد ان ینظر الی میت یمشی علی الارض فلینظر الی ابی بکر الصدیق (هرکس دوست دارد به مرده ای بنگرد که بر روی زمین راه می رود به ابوبکر صدیق نظر کند) از خاک دان رسته، در صحبت آب لطیف جان فزا مقیم شده. آن دریا بنده ای باشد از بندگان خدا…

او فضائل امیر مومنان علیه السلام را برای ابوبکر مصادره می کند و می گوید: «اگر وزن ایمان ابوبکر با وزن ایمان تمام خلائق سنجیده شود، ایمان او برتر و سنگین تر خواهد بود»

مرگ شمس تبریزی

شمس تبریزی و مولوی حامی دولت سلجوقی و مغول بودند اما فرزندان مولوی مخالف دولت وقت بودند به همین دلیل گفته می‌شود شمس توسط فرزندان مولانا به قتل رسیده است.

آرامگاه و مزار شمس تبریزی

مزار شمس تبریزی در محله امامزاده شهر خوی در استان آذربایجان غربی قرار دارد. آرامگاه شمس از مکان‌های گردشگری و زیارتی خوی به شمار می‌رود.

روز بزرگداشت

هفتم مهرماه مصادف با روز بزرگداشت شمس تبریزی است. اولین کنگره بین‌المللی شمس در خوی در سال ۱۳۸۹ با حضور علی نصیریان، پرویز پرستویی، هانیه توسلی، حمید جبلی، شهرام ناظری، سالار عقیلی و … برگزار شد.

هرساله روز بزرگداشت شمس با حضور مهمانان و گردشگرانی از کشورهای آلمان، ترکیه، آذربایجان، بلغارستان و پاکستان در شهرهای خوی، تبریز، شیراز و نیشابور برگزار می‌شود.

منبع:

۱-سایت فتوکده

۲-مقالات عمادص۶۷،ص۲۱۱

۳- مقالات شمس

۴- www.imna.ir