باباخانِ چاپوشلو (یا: چاپوشی / چاوشلو)

باباخانِ چاپوشلو (یا: چاپوشی / چاوشلو) ، از یاران و سرداران نادرشاه افشار. در جهانگشای نادری استرآبادی (ص ۱۸۸ ـ ۱۸۹)، نام او باباخان چاپوشلو ضبط شده و در نسخه های دیگری از این کتاب چاوشلو آمده است (ص ۱۸۸، حاشیه ۳). مروی در عالم آرای نادری همه جا باباخان چاپوشی (ج ۱، ص ۱۱۲، ۲۵۴، ۲۷۹ و مواضع دیگر) و گلستانه در مجمل التواریخ یک جا باباخان چاوشلو (ص ۱۴۶) و در جای دیگر باباخان چاپوشلو ذکر کرده است (ص ۴۵۱). باباخان از ابتدای شهرت نادر در کنار وی بود. طایفه اش شاخه ای از ایل افشار بودند که در منطقه کلات و ابیوردِ خراسان سکونت داشتند و به دستور شاه عباس اول صفوی ، برای جلوگیری از نفوذ و هجوم ازبکان ، از موطن اصلی خود در آذربایجان و همزمان با نیاکانِ نادرشاه ، به صفحات شمال خراسان کوچیده بودند. در جنگ مهماندوست (۱۱۴۲) که میان سپاهیان نادر و قوای افغان درگرفت باباخان از خود شجاعت و کفایت نشان داد و همراه با عده ای از سرداران نادر مورد عنایت شاه طهماسب دوم صفوی (حک . ۱۱۳۵ـ۱۱۴۵) قرار گرفت . بعد از آن نیز در همه جنگهای نادر برای بیرون راندن قوای عثمانی از خاک ایران و نیز سرکوب شورشهای داخلی همراه و کنار وی بود. در جریان تاجگذاری نادر در دشت مغان (۱۱۴۸) از هواداران به سلطنت رسیدن او بود. پس از جلوس نادر بر تخت سلطنت ، منصب بیگلربیگی هرات ، که در آن زمان از سمتهای مهم بود، به او سپرده شد. در لشکرکشی رضاقلی میرزا ولیعهد به قندهار (۱۱۴۹) و سپس به هند (۱۱۵۰) وی را همراهی کرد. وی پس از نبرد پیروزمندانه با سپاهیان ابوالفضل خان ازبک ، در بخارا، که سر به شورش برداشته بود، درحالی که به درون قلعه شلاوک (یا: شلدوک رجوع کنید به استرآبادی ، ص ۲۹۵، یا: شلوک رجوع کنید به مروی ، ج ۲، ص ۵۹۷ و مواضع دیگر) چشم دوخته بود گلوله ای به دهانش اصابت کرد و کشته شد (۱۱۵۰) و او را در مشهد به خاک سپردند (همان ، ج ۲ ، ص ۵۹۹).

منابع : محمد مهدی بن محمد نصیر استرآبادی ، جهانگشای نادری ، چاپ عبدالله انوار، تهران ۱۳۴۱ ش ؛ ابوالحسن بن محمد امین گلستانه ، مجمل التواریخ ، چاپ مدرس رضوی ، تهران ۱۳۵۶ ش ؛ محمد کاظم مروی ، عالم آرای نادری ، چاپ محمد امین ریاحی ، تهران ۱۳۶۴ ش .

/ رضا شعبانی /