زندگینامه الله وردی خان
الله وردی خان اونْدیلادْزِ متخلص به الله‌وردی خان گرجی سرداری در زمان صفویان در ایران ، ناظر ایالت فارس و مردی که سی و سه پل اصفهان و مدرسه خان شیراز را ساخت.
مقدمه
الله وردی خان اونْدیلادْزِ متخلص به الله وردی خان گرجی سرداری در زمان صفویان در ایران ، ناظر ایالت فارس و مردی که سی و سه پل اصفهان و مدرسه خان شیراز را ساخت . و پدر امام قلی خان و داود خان است .
الله وردی خان از اسرای گرجی بود که در زمان شاه طهماسب از گرجستان به ایران تبعید شد ، به عنوان غلام وارد دربار صفوی شد و پس از مسلمان شدن ، در زمان شاه عباس اول به آن مقام رسید و اقدامات فراوانی برای اعتلای فرهنگ و تمدن ایران انجام داد . او در سال ۱۵۹۸/ ۷–۱۰۰۶ به فرماندهی کل نیروهای مسلح صفوی برگزیده شد و این سمت را تا هنگام مرگش در ۱۶۱۳/ ۱۰۲۲ حفظ کرد . الله وردی خان را در مشهد به وصیت خودش در جوار مقبرهٔ علی بن موسی الرضا در رواق الله‌وردی خان و زیر گنبد الله‌وردی خان (که به دستور خودش ساخته شده بود) به خاک سپردند.
زندگینامه
به استناد منابعی همچون دانشنامهٔ ایرانیکا و کتاب «ایران عصر صفوی» نوشتهٔ راجر سیوری، الله‌وردی خان گرجی بوده پیترو دلاواله نیز وی را عیسوی ارمنی نژاد می‌داند.
الله‌وردی خان از خاندان فئودالی گرجی اوندیلادزه می‌باشد . نام خاندان فئودالی اوندیلادزه در فرامین و اسناد تاریخی گرجی مربوط به قرن سیزدهم میلادی ، که یکی از ایشان سمت حاجب دربار داشت آمده‌است . همچنین در قرن پانزدهم میلادی به خاطر نقش مهم در مبارزات داخلی گرجستان ذکر شده‌است .
نام وی کاملاً گرجی می‌باشد ، به دو دلیل می‌توان این مطلب را اثبات نمود ، یکی این که این نام در منابع و متون تاریخی ایران پیش از وی مشاهده نشده‌است و دوم اینکه ناحیه‌ای بدین نام و کلیسایی بدین نام در کاختی گرجستان وجود دارد ، که نام او از آن گرفته شده اشت.
در یکی از لشکرکشی‌های چهارگانهٔ شاه طهماسب به گرجستان (به احتمال فراوان لشکرکشی چهارم) الله وردی خان به عنوان اسیر به ایران آورده شد . او در جوانی در برابر سی سکهٔ زر به فروش رسید و پس از اینکه چندین بار در معرض خرید و فروش واقع شد ، به خاطر شایستگی و درستی به دربار شاه طهماسب صفوی راه یافت .
نخستین بار از وی توسط اسکندربیک منشی سخن به میان می‌آید . هنگامی که شاه عباس تصمیم به قتل مرشد قلی خان استاجلو که وکیل وی بود گرفت ، عالم آرا از او به عنوان الله وردی بیک زرگرباشی نام می‌برد . شاه عباس توسط سرداران نزدیک خود همچون امت بیک قراسارلو ، قراحسن چاوشلو ، محمدبیک ، میرزا محمد و الله وردی بیک نقشهٔ قتل مرشدقلی خان استاجلو را که کوشش بر تسلط بی‌اندازه بر شاه داشت اجرا نمود . پس از اجرای نقشهٔ قتل ، همان شب عاملین قتل به مقامات بالایی رسیدند . از جمله «الله وردی بیک زرگرباشی به رتبهٔ امارت سرفراز گشته لقب سلطانی یافت و الکای جرپادقان (ناحیهٔ گلپایگان) و محولات با و شفقت شد» دیگران نیز به مقامات بالایی رسیدند .
بنای پل الله‌وردی خان در اصفهان
دوران سلطنت شاه عباس یکم به سبب اقدامات وی و داشتن سرداران و فرمانروایان شایسته ، دوران اوج بالندگی هنر ، فرهنگ ، معماری و بازرگانی ایران می‌باشد . الله وردی خان نیز در این این امر سهم به سزایی داشت . وی در آبادانی اصفهان با ساختن سی‌وسه‌پل بر روی زاینده رود ، نقش ایفا نمود و عمل بزرگ وی یکی از عوامل ایجاد ضرب‌المثل اصفهان نصف جهان گردید .
