از لابلای اورا ق تاریخ، ظهور و حیات شخصیتی بارز متجلی است که فخر زمان، امام المتکلمین، فخرالدین رازی نام دارد.
وی ابوعبدالله محمد بن عمر بن حسین رازی الهروی ملقب به “فخرالدین رازی” و معروف به “شیخ الاسلام هرات” می باشد از آنجائیکه دین مبین اسلام آخرین و کاملترین ادیان است و پیامبر اسلام به عنوان خاتم
پیامبران مبعوث شده و بعد از ایشان دیگر پیامبری نخواهد آمد، لذا خداوند متعال در هر زمان مجددان و شخصیتهایی والا در میان مردم می آفریند تا راه و رسم زندگی اسلامی را به مردم ابلاغ نموده و پاسداران حقیقی دین اسلام باشند 
.
از لابلای اورا ق تاریخ، ظهور و حیات شخصیتی بارز متجلی است که فخر زمان، امام المتکلمین، فخرالدین رازی نام دارد.
وی ابوعبدالله محمد بن عمر بن حسین رازی الهروی ملقب به “فخرالدین رازی” و معروف به “شیخ الاسلام هرات” می باشد.
امام رازی در سال ۵۴۴ هـ ق چشم به جهان گشود و دروس ابتدایی را نزد پدر بزرگوار خود شیخ ضیاء الدین فرا گرفت. پس از وفات والد گرامی، به شهر ری سفر نموده و نزد “کمال سمعانی” رفت و او را به عنوان مرشد و استاد خود برگزید. پس از مدتی جهت تکمیل دروس، به “مراغه” سفر نمود وعلم کلام و حکمت را نزد استاد “محمد جیلی” آموخت. 
هنگامی که از فراگیری علم در تمام زمینه های علوم عقلیه و نقلیه فارغ گشت ومهارت کافی را حاصل نمود به “خوارزم” رفت و مدتی در آنجا رحل اقامت گزید و به علت بحث و مباحثه های کلامی و اعتقادی از خوارزم به ماوراء النهر و نهایتاً به هرات رفت. امام رازی در هرات مورد اکرام و احترام سلاطین “غوری” قرار گرفت وسلطان غیاث الدین محمد بن سام غوری (متوفی۵۹۹) مسجد جامع بزرگ و مدرسه جامع هرات را جهت تدریس و تشکیل مجالس پند و اندرز در اختیار امام قرار داد.
در طول مدت اقامت ایشان در خراسان، علمای بسیاری از نقاط مختلف ممالک اسلامی جهت فراگیری علوم نزد ایشان می آمدند و از محضر ایشان کسب فیض می نمودند. در مجلس ایشان از هر طیف و گروه و از هر مذهب حضور می یافتند ورفع اشکال می کردند، حتی بسیاری از طرفداران فرقه باطله کرّامیه به وسیله ایشان هدایت شده و به مذهب اهل سنت و جماعت گرویدند.
امام رازی هروی بنابر تبحر علمی خود، تصانیف بسیاری دارند، خصوصاً در زمینه تفسیر، خداوند به ایشان استعداد فوق العاده ای عنایت نموده بود و “تفسیر الکبیر” ایشان دارای ارزش والایی نزد اهل علم می باشد. از جمله تصانیف دیگر ایشان به موارد ذیل می توان اشاره نمود:
1ـ البیان والبرهان فی رد اهل الزیغ والطغیان.
2ـ نهایت العقول
3ـ المطالب العالیه
4ـ المحصول
5ـ المعالم
6ـ الملخص
7ـ شرح عیون الحکمه
8ـ شرح مفصل زمخشری
9ـ شرح الوجیز امام غزالی
10ـ المحصل
امام رازی علاوه بر تبحر علمی، واعظی قوی نیز بود و در زمینه شعر هم تبحر خاصی داشت، اشعار ذیل بخشی از قصیده های ایشان است: نهایه أقدام العقول عقال و أکثر سعی العالمین ضلال
وأرواحنا فی وحشه من صبومنا وحاصل دنیانا أذی ووبالٌ
ولم نستفد من بحثنا طول عمرنا سوی أن جمعنا فیه قیل وقال سند علمی امام رازی بعد از ده استاد به امام شافعی رحمه الله می رسد. بطوریکه ایشان علوم را از پدر خود و او از ابومحمدحسین و ایشان از قاضی حسین مروزی و او از قفال مروزی و ایشان از ابو زید مروزی و ابوزید از ابو اسحق مروزی و وی از ابو العباس شریح و ایشان از ابوالقاسم انماطی و او از ابراهیم مزنی و ابراهیم مزنی شاگرد امام شافعی رحمه الله بود.
سرانجام این خورشید علم وعمل روز دوشنبه یکم شوال المکرم سال ۶۰۶در روز عید فطر در شهر عارفان – هرات – درگذشت و در جوار کوه “مصاقب” در روستای “مرادخان” دفن گردید.
وی هنگام مرگ این رباعی را زمزمه می کرد: هرگز دل من زعلم محروم نشد کم ماند ز اسرار که مفهوم نشد
هفتاد و دو علم درس خواندم شب و روز معلومم شد که هیچ معلوم نشد
منابع:
تاریخ اسلام/ ج۲۱
طبقات شافعیه/ ج۲
سیر اعلام النبلاء/ ج۲۱
وفیات الاعیان/ج۴
المفسر والمفسرون/ج۱
شذرات الذهب/ ج۵
| 
