تاریخ‌ما - ← زندگی نامه بزرگان و اندیشمندان تاریخ ایران و جهان

اَبو اَعْوَرِ سُلَمی، عمروبن سفیان بن سعید، از سرداران مشهور معاویه در جنگ صفین و از فاتحان شهرهای مصر و شام. ابوعور به تیرۀ بنی ذَکوانِ سُلَیم نسب می‌برد (کلبی، 406-407؛ ابن قتیبه، 467). پدرش که هم‌پیمان حرب بن امیّه بود. در جنگ اُحد در…

ابوسعید فضل‌الله بن ابوالخیر احمد بن محمد بن ابراهیم (۳۵۷-۴۴۰ق) عارف و شاعر نامدار ایرانی قرن چهارم و پنجم است.زندگانی ابوسعید ابوالخیرشیخ ابوسعید ابوالخیر از عارفان بزرگ و مشهور اواخر قرن چهارم و اوایل قرن پنجم هجری است. ولادت او…

َبوبَکْرِ سِجِسْتانی، محمد بن عزیر (د ح 330ق/942م)، مفسر، ادیب و مؤلف در زمینۀ غریب القرآن. برخی چون دارقطنی (د 385ق) و خطیب بغدادی او را محمد بن «عزیز» خوانده‌اند (نک‍ : ابن نقطه، 7/7). اکثر قریب به اتفاق منابع در نام و نسب او به «محمدبن…

بهاءالدین محمدبن‏حسین‏عاملی، معروف به شیخ‏بهایی (۱۰۳۰- ۹۵۳ ه ق) از عالمان بزرگ شیعی در سده دهم و یازدهم هجری است. او از جمله نوادر روزگار است که در عرصه‏های گوناگون علمی، سیاسی و هنری شهرت جهانی دارد. بهایی در حوزه علوم عقلی و نقلی دارای…

آيْدين‌ اوغولْلَري‌1، خاندانى‌ تركمانى‌ كه‌ از 708 تا 829ق‌/ 1308- 1426م‌ بر ولايت‌ آيدين‌، جنوب‌ غربى‌ آسياي‌ صغير، فرمان‌ راندند. به‌ هنگام‌ زوال‌ دولت‌ سلجوقيان‌ روم‌، قلمرو آنان‌ به‌ 10 اميرنشين‌ كوچك‌ تجزيه‌ شد كه‌ آيدين‌ يكى‌ از…

آبازه محمدپاشا جلالي، يا ابازه، اباظه (د 1043ق/1633م)، دولتمرد و سردار عثماني، بيگلربيگي حلب، فرمانرواي مرعش و سپس والي ارزروم، منسوب به قبيلة آبازه يكي از قبايل ساكن در منطقة شرقي درياي سياه (هامر پورگشتال، 8/239). او نخست خزانه‌دار و از…

جابربن یزید جُعْفی ، فقیه ، مفسر، محدّث ، و از اصحاب نامدار امام باقر و امام صادق علیهماالسلام . کنیة او در منابع ، ابوعبداللّه ( رجوع کنید به نجاشی ، ص 128)، ابومحمد (همانجا) و ابویزید (بخاری ، ج 1، قسم 2، ص 210) آمده اما چون در حدیثی از…

جابربن عبداللّه انصاری ، صحابی و از مُکْثِرینِ حدیث . جدّ وی ، عَمروبن حرام بن کعب بن غَنْم بود و نسبتش به خَزْرَج می رسید ( رجوع کنید به ابن سعد، ج 3، قسم 2، ص 104ـ105؛ ابن عساکر، ج 11، ص 208). پدرِ جابر پیش از هجرت پیامبر اکرم به یثرب ،…

بارودی ، محمود سامی ، شاعر و سیاستمدار مصری ، متولد 27 رجب 1255، متوفی 1322 در قاهره . نسب او به نوروز اتابکیِ مَلَکیِ اشرفی ، برادر بَرْسْبای (حک : 825 ـ 841) می رسد. بارودی منسوب به قصبه ای موسوم به اِتای البارود واقع در بَحیره است که…

باذِل مشهدی ، میرزامحمد رفیع معروف به رفیع خان و متخلص به باذل ، از امرا و پارسی گویان شبه قارة هند در قرون یازدهم و دوازدهم . او خود را از احفاد خواجه شمس الدین محمد صاحب دیوان جوینی * می دانست . پدرش میرزا محمود مشهدی به روزگار شاهجهان…

باجی ، ابوالولید سلیمان بن خَلَف ، متکلّم و ادیب برجستة اندلسی در سدة پنجم . در 403 در خانواده ای که از بَطَلْیَوْس به باجه (باژة امروزی در جنوب پرتغال ) مهاجرت کرده بودند متولّد شد (ابن بَسّام ، به نقل مَقَّری ، ج 2، ص 76). وی به مدارس…

باباخانِ چاپوشلو (یا: چاپوشی / چاوشلو) ، از یاران و سرداران نادرشاه افشار. در جهانگشای نادری استرآبادی (ص 188 ـ 189)، نام او باباخان چاپوشلو ضبط شده و در نسخه های دیگری از این کتاب چاوشلو آمده است (ص 188، حاشیة 3). مروی در عالم آرای نادری…

بادکوبی ، سیدحسین بن رضا حسینی لاهیجی ، از علمای امامیه در قرن چهاردهم و از مدرسان بزرگ کلام و فلسفه و عرفان . در 1293 در قریه خوددلان از قراءِ بادکوبه به دنیا آمد و در 28 شوال 1358 در نجف در گذشت . مقدمات علوم را نزد پدر فرا گرفت و پس از…

بابک خرّم دین ، پیشوای خرّمدینان * در آذربایجان که در آغاز قرن سوم برضدّ خلافت عبّاسی شورش کرد.دربارة اصل و نسب او روایت قابل اعتمادی در دست نیست . یک روایت در الفهرست (ص 404) و روایت دیگری در تاریخ طبری (سلسلة سوم ، ص 1232)، که هر دو…

شمس الدین، محمد مهدی (نجف 1936- بیروت 2001) فقیه شیعی و نظریه پرداز سیاسی پدرش، عبدالکریم، از علمای لبنان بود و سال­ها در شهر نجف به تحصیل و تدریس اشتغال داشت. شمس الدین سی وسه سال از عمرش را در عراق گذراند و در این مدت علاوه بر تحصیل…